اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 178
ابراهيم است.[1] برخى با استناد به آيه «فَإِنَّهُم عَدوٌّلِى إِلّا رَبَّ العلَمِين»[2] (شعراء/ 26، 77) و «إِلّا الَّذِى فَطرَنِى»[3] (زخرف/ 43، 27) و برخى با استناد به آثار به جاى مانده از كلدانيان
كه در عراق كشف شده،[4]
بر اين باورند كه گروههايى از مشركان در كنار بتها، خدا را نيز عبادت
مىكردهاند و حتّى گفته شده: پس از طرح توحيد از سوى ابراهيم عليه السلام مشركان
به او گفتهاند كه مطلب جديدى نياورده و آنها هم آفريدگار را عبادت مىكنند؛[5] ولى برخى از مفسّران اين مطلب را
انكار مىكنند.[6] روايات نيز به صراحت بيان داشته كه
پرستش غير خداوند در همه جهان آن روز فراگير بوده؛ به گونهاى كه ابراهيم در
ابتداى امر، يگانه خداپرست روى زمين به شمار مىآمده و خداوند به همين دليل، او را
امّت ناميده است.[7] صابئيّه كه اجرام آسمانى
را مىپرستيدند، در آن زمان از اديان مشهور جهان بوده و تاريخ شيوع آن را در كنار
شيوع بتپرستى در بابل ذكر كردهاند. در لوحههاى آيين حمورابى (ششمين پادشاه
سلسله اوّل بابل و پديد آورنده قديمترين قانون مدوّن جهان)[8] كه از خرابههاى بابل استخراج شده، از خداى خورشيد و ماه ياد شده و
مىدانيم كه حمورابى به عصر ابراهيم عليه السلام نزديك است؛ با وجود اين به طور
قاطع نمىتوان گفت كه ابراهيم در امر كواكب با صابئان روبه رو بوده و با آنها
احتجاج كرده است؛ زيرا منابع[1]. الميزان، ج 7، ص173- 174 و 179 [2]. مجمعالبيان، ج 7،ص 303 [3]. همان، ج 9، ص 69؛تفسير قرطبى، ج 13، ص 75 [4]. المنار، ج 7، ص565 [5]. همان، ص 564 [6]. الميزان، ج 15، ص281 و ج 18، ص 96 [7]. بحار الانوار، ج12، ص 35 و 82 [8]. فرهنگ فارسى، ج 5،ص 468
اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 178