اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 110
پيشگاه وى حاضر سازند.
يكى از جنّيان مجلس گفت: من آن را پيش از آن كه از مسند قضا كه از بامداد تا ظهر
ادامه داشته،[1] برخيزى، نزد تو مىآورم و بر اين كار
نيرومند و امينم. سليمان گفت: سريعتر مىخواهم.[2] قرآن چنين ادامه مىدهد: «قالَ الَّذِى
عِندَهُ عَلمٌ مِن الكِتبِ أَنَا ءَاتيكَ بِهِ قَبلَ أَن يَرتَدَّ إِلَيكَ
طَرفُكَ فَلَمّا رَءَاهُ مُستَقِرًّا عِندَه قال هذا مِن فَضلِ رَبّى لِيَبلُوَنِى
ءَأَشكُرُ أَم أَكفُرُ/ آنكه دانشى از كتاب داشت، گفت: من
آن را پيش از آنكه چشم برهم زنى، برايت مىآورم؛ پس چون سليمان، تخت را نزد خود
حاضر و پابرجا ديد، گفت: اين از فضل پروردگار من است تا مرا بيازمايد كه سپاسگزارم
يا ناسپاسى مىكنم». مفسّران درباره شخصى كه
چنين دانشى داشته و چنين پيشنهادى كرده، بر يك نظر نيستند و احتمال دادهاند كه او
آصفبنبرخيا، خضر، ضبّةبناد، مردى صالح از جزيره، يمليخا، مليخا، تمليخا، بليخا،
بلخ، اسطوم، اسطوس، اسطوع، سليمان، جبرئيل، يكى از فرشتگان، ذوالنّور،[3] يا هود بوده است؛ ولى بيشتر مفسّران
با استناد به روايات بر اين عقيدهاند كه اين شخص، آصفبنبرخيا وزير و دانشمند و
فرد قابل اعتماد سليمان بوده[4] كه اسم اعظم پروردگار را مىدانسته است؛ اسمى كه هرگاه خداوند به آن
خوانده شود، اجابت مىكند؛[5] از اين رو آصف را مستجابالدعوه مىدانند.[6] روايات فراوانى از طريق اهلبيت عليهم السلام آصفبنبرخيا را وصىّ
سليمان معرّفى كرده و مقصود از «الَّذِى عِندَهُ
عِلمٌ مِنَالكِتب» را همين شخص دانسته است. برپايه
روايتى، رسول گرامى صلى الله عليه و آله مىفرمايد: آورنده تخت بلقيس، وصىّ
برادرم سليمانبنداود بود.[7] بنا به نقلى، على عليه السلام نيز در موردى كه كار خارقالعادهاى
انجام داد و با شگفتى ياران مواجه شد، فرمود: آيا نمىدانيد كه آصفبنبرخيا وصىّ
سليمانبنداود بود؟ و نتيجه مىگيرد كه چون پيامبراكرم نزد خدا (1) (2) 1 و. بحارالانوار،ج 14، ص 269 [3]. كشفالاسرار، ج 7،ص 222؛ مجمعالبيان، ج 7، ص 349؛ مفحماتالاقران، ص 154 [4]. تفسير سمرقندى، ج2، ص 497 [5]. مجمعالبيان، ج 7،ص 349 [6]. كشفالاسرار، ج 7،ص 222 [7]. نورالثقلين، ج 4،ص 88
اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 110