اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 97

فشرد و تا صدور حكم تبعيد ابراهيم از بابل، با نمرود همراه شد و خطاب به ابراهيم گفت: «وَاهجُرنِى مَليّاً/ براى مدّتى طولانى‌ازمن دور شو» (مريم/ 19، 46) ولى ابراهيم حليم، هنگام هجرت و توديع، بر آزر سلام كرد و با وعده استغفار براى او از وى جدا شد: «قالَ سَلمٌ عَليكَ سَأَستَغفِرُ لكَ رَبّى إِنَّهُ كَانَ بِى حَفِيّاً/ درود بر تو باد! به زودى از پروردگارم براى تو آمرزش مى‌خواهم؛ زيرا او همواره با من پرمهر بوده است». (مريم/ 19، 47) استغفار ابراهيم براى آزر گويا اهتمام ابراهيم به ايمان آزر، او را بر آن داشت تا در كوشش هدايت‌گرانه خود تا مرز استغفار براى آزر پيش رود: «وَاغفِر لِأَبِى إنَّهُ كانَ مِنَ الضّالّينَ‌/ خداوندا!] بر پدرم ببخشاى كه او از گمراهان است.» (شعراء/ 26، 86) در اين‌جا اين پرسش مطرح مى‌شود كه چرا ابراهيم براى آزر مشرك و بت‌پرست آمرزش طلبيد؛ در حالى‌كه در قرآن چنين آمده است: «ما كانَ لِلنَّبىّ وَ الَّذِينَ ءَامَنُوا أَن يَستَغفِروا لِلمُشركِينَ وَ لَو كانُوا أُولِى قُربى‌ مِن بَعدِ ما تَبيَّنَ لَهُم أَنَّهُم أَصحبُ الجَحِيمِ‌/ براى پيامبر و كسانى كه ايمان آورده‌اند، سزاوار نيست براى مشركان، پس از آن كه بر ايشان آشكار شد كه اهل دوزخ‌اند، آمرزش طلبند؛ هرچند خويشاوند آنان باشند». (توبه/ 9، 113) دانش‌وران اسلامى بر اين امر اتّفاق نظر دارند: براى مشركى كه در حال شرك و كفر از دنيا رفته، طلب آمرزش جايز نيست؛ ولى در جواز استغفار براى مشرك زنده اختلاف نظر دارند. تفسير عبارت‌ «مِن بعدِ ما تَبَيَّنَ لَهُم أنَّهُم أَصحبُ الجَحِيمِ» در اين اختلاف مؤثّر بوده است: الف. گروهى با استناد به عبارت ياد شده، استغفار براى مشركان را تا زمانى كه زنده‌اند، جايز دانسته‌اند؛ زيرا جهنّمى بودن مشرك تا پيش از مرگ روشن نيست؛ چون تا زمانى كه زنده است مى‌تواند از شرك دست بردارد و در مسير حق قرار گيرد؛ بنابراين مى‌توان براى او آمرزش خواست و ابراهيم تا زمانى كه آزر زنده بود، برايش استغفار مى‌كرد؛ ولى وقتى بر شرك و بت‌پرستى مُرد و جهنّمى بودن او آشكار شد، از او بى‌زارى جست؛ همان‌گونه كه در آيه بعد آمده است: «وَ ما كانَ استِغفارُ إبرهِيمَ لأبِيهِ إِلَّا عَن مَوعِدَةٍ وَعَدَها إيّاهُ فلَمّا تَبَيَّنَ لَهُ انَّهُ عَدوٌ لِلّهِ تَبَرّأ مِنهُ‌/ و طلب آمرزش ابراهيم براى پدرش، فقط به جهت وعده‌اى بود كه به او داده بود و هنگامى كه برايش روشن شد وى دشمن خدا است، از او بى‌زارى‌

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 97

صيغة PDF

شهادة

الفهرست