اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 87
دميده شدن روح خدا در او: «وَ نَفَختُ فيهِ مِن رُوحِى»
(حجر/ 15، 29) نيز (ص/ 38، 72، آفريده شدن با دو دست خدا:
«لِمَا خَلقتُ بِيَدىَّ» (ص/ 38، 75)، مسجود ملائكه شدن: «اسجُدوا لِأَدمَ.» (بقره/ 2، 34)، برگزيده خدا بودن:
«إِنَّ اللَّهَ اصطَفَى ءَادَمَ.» (آلعمران/ 3، 33)،
نخستين خليفه خدا در روى زمين بودن: «إِنّى جاعِلٌ
فِىالأَرضِ خَليفَة» (بقره/ 2، 30)، نخستين آورنده دين و
شريعت بودن: «فَإِمَّا يَأتِيَنَّكُم مِنّى هُدًى»
(طه/ 20، 123)، آموزگار فرشتگان بودن: «يَادَمُ أنبِئهُم
بِأَسمائِهِم فَلَمَّا أَنبأَهُم بِأَسمائِهِم»
(بقره/ 2، 33) و نخستين توبه كننده بودن. (اعراف/ 7، 23) مفسّران درباره فضايل آدم،
سخنان گوناگونى دارند. به گفته علّامه طباطبايى، از فضايل آدم عليه السلام دميده
شدن روح خدا در او است كه دليل كرامت و شرافت به شمار مىرود و همين امر باعث شد
تا ملائكه به سجده بر وى مأمور شوند؛ چون اين روح حامل تمام فضيلتها بود.[1] برخى گفتهاند: آدم در سه مرحله وجودى
بر فرشتگان برترى يافت: 1. قدرت فكرى و عقلى براى
فراگرفتن اسما و خواص و علايم ذاتى؛ 2. قدرت تصرّف و تدبير، و آشكار ساختن آن خواص
در صحنه طبيعت كه از «انباء» فهميده مىشود؛ 3. احاطه علمى بر اسما و صفات ملائكه.[2] صدرالمتألهين نيز برخى از فضايل آدم
را چنين برشمرده است: مقام خليفةاللّه بودن او، مقام مسجوديّتش براى ملائكه، تعلّق
روح به بدنش در عالم آسمان بعد از عالم اسما به واسطه لطيفه حيوانى كه بين روح
عقلانى و بدن ظلمانى واسطه شد، و هبوط او به عالم زمين و تعلّقش به بدن كثيف
ظلمانى كه مركّب از اضداد است.[3] (اين، اشاره به جامعيّت آدم و كون جامع بودن او است و اينكه با
وجود برخوردارى از قواى گوناگون، مىتواند از ملائكه نيز برتر باشد.) ديدگاه تورات و مقايسه
آن با قرآن درباره مباحثى چون درخت
ممنوع، لغزش آدم و خروج او از بهشت، در باب دوم و سوم از سفر پيدايش تورات، مطالبى
وجود دارد كه از مقايسه آن با قرآن اين نكات[1]. الميزان، ج 8، ص25 [2]. پرتوى از قرآن، ج1، ص 121 [3]. تفسيرصدرالمتألهين، ج 3، ص 80
اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 87