اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 498

ابوعقيل انصارى‌
اسماعيل اسماعيلى‌
ابوعقيل انصارى: حثجاث يا حثحاث، معروف به صاحب‌الصاع از تيره بنى‌انيف اراشى‌ [1] و از هم پيمانان بنى عمرو* بن‌عوف‌ [2]
طبرى به نقل از قتاده، نامش را حبحاب، و شيخ طوسى حجاب بن‌عثمان ذكر كرده است‌ [3] كه گويا طبق نقل طبرى، تصحيف «حبحاب ابوعقيل» باشد؛ چنان‌كه دو نام اوّل نيز تصحيف يك نام است. وى از مسلمانان تهى‌دست بود [4] و با كارگرى، امرار معاش مى‌كرد. [5] از زندگى و مرگ وى اطلاع چندانى در دست نيست.
گروهى از مفسّران، جمله‌ «والَّذينَ لا يَجدونَ الّا جُهدَهُم» در آيه 79 توبه/ 9 را درباره ابوعقيل دانسته‌اند. خداوند مى‌فرمايد: «الَّذينَ يَلمِزونَ المُطَّوّعينَ مِنَ المُؤمِنينَ فِى الصَّدَقتِ والَّذينَ لا يَجِدونَ الّا جُهدَهُم فَيَسخَرونَ مِنهُم سَخِرَ اللَّهُ مِنهُم ولَهُم عَذابٌ اليم‌ آنان كه از مؤمنانِ داوطلب، در صدقاتشان عيب‌جويى* مى‌كنند، و كسانى را كه براى انفاق* در راه خدا] جز به مقدار ناچيز] توانايى خود دست‌رسى ندارند، به تمسخر مى‌گيرند، خدا آنان را مسخره مى‌كند، و براى آن‌ها عذاب دردناكى است».
در نقلى از ابن‌عباس، ربيع‌بن‌انس‌ [6] و قتاده‌ [7] آمده است كه وقتى رسول‌خدا صلى الله عليه و آله مؤمنان را به آوردن صدقه* تشويق كرد، برخى از آنان صدقاتى آوردند كه مورد تمسخر* منافقان قرار گرفت و از سوى آنان به ريا* متهم شدند. ابوعقيل نيز يك صاع (حدود سه كيلو) خرما

[1]. الاستيعاب، ج 4، ص279؛ الاصابه، ج 7، ص 233
[2]. جامع‌البيان، مج6، ج 10، ص 248؛ الاستيعاب، ج 4، ص 279
[3]. التبيان، ج 5، ص266
[4]. جامع‌البيان، مج6، ج 10، ص 248؛ كشف‌الاسرار، ج 4، ص 181
[5]. جامع‌البيان، مج6، ج 10، ص 248؛ التبيان، ج 5، ص 266
[6]. الاستيعاب، ج 4، ص279- 280
[7]. اسباب النزول، ص210؛ التبيان، ج 5، ص 266

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 498

صيغة PDF

شهادة

الفهرست