اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 377

طبرى نقل مى‌كند كه نزول اين دو آيه درباره ابوجندل است؛ [1] هرچند قرطبى پس از نقل شأن نزولِ مذكور، در روايتى به نقل از قتاده مى‌نويسد: آيه شامل همه اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌شود كه مورد ستم واقع شدند و هجرت كردند. [2]
2. نحل/ 16، 110: «ثُمّ إنّ رَبَّك لِلّذين هاجَروا مِن بَعد ما فُتِنوا ثُمّ جهَدوا و صَبَروا إنّ رَبَّكَ مِن بَعدِها لَغَفُورٌ رَحيمٌ‌ امّا پروردگار تو به كسانى كه پس از شكنجه شدن هجرت كردند؛ سپس جنگيدند و در راه خدا] استقامت ورزيدند، پروردگارت از آن پس آمرزنده و مهربان است و آن‌ها را مشمول رحمت خود خواهد ساخت.»
طبرسى مى‌نويسد: گفته شده كه اين آيه، درباره ابوجندل و گروهى از مسلمانان مكّه نازل شده كه بر اثر شكنجه مشركان، به بعضى از خواسته‌هاى آن‌ها تن دادند؛ سپس هجرت و جهاد كردند. [3]
3. فتح/ 48، 25: «... وَ لَولا رِجالٌ مُؤمِنونَ وَ نِساءٌ مُؤمِنتٌ لَم‌تَعلَموهم أن تَطَوهم فَتُصِيبَكُم مِنهم مَعَرَّةٌ بِغَيْرِ علمٍ‌ و اگر در مكّه مردان و زنان با ايمانى نمى‌بودند كه بدون آگاهى شما در زير دست و پا از بين مى‌رفتند و از اين راه عيب و عارى ناآگاهانه به شما مى‌رسيد، خداوند مانع اين جنگ نمى‌شد]». گفته‌اند: مقصود از «رِجالٌ مُؤمِنونَ» ابوجندل و ديگر مؤمنان ضعيف در ميان مشركان مكّه‌اند كه خداوند براى حفظ جان آنان، به مسلمانان اجازه ورود به مكّه نداد و به صلح حديبيه انجاميد. [4]
منابع‌
الاستيعاب فى معرفة الاصحاب؛ الاصابة فى تمييز الصحابه؛ انساب الاشراف؛ تاريخ مدينه دمشق؛ تاريخ الامم و الملوك، طبرى؛ جامع‌البيان عن تأويل آى القرآن؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى؛ جمهرة انساب العرب؛ السيرة النبويه، ابن‌هشام؛ الطبقات الكبرى؛ كتاب الطبقات؛ تاريخ خليفةبن خياط؛ مجمع‌البيان فى تفسير القرآن؛ المغازى.

[1]. جامع‌البيان، مج8، ج 14، ص 143
[2]. تفسير قرطبى، ج10، ص 71
[3]. مجمع‌البيان، ج 6،ص 598
[4]. السيرة النبويه، ج3، ص 321؛ تفسير قرطبى، ج 16، ص 188

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 377

صيغة PDF

شهادة

الفهرست