اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 278

مى‌يافت. [1] مفسّران، قياس ابليس و نادرستى آن را به تفصيل بررسى كرده‌اند. [2]
علّت رانده شدن ابليس‌
برابر آيات قرآن، سرپيچى ابليس از امتثال فرمان خداوند در سجده بر آدم، موجب رانده شدن او از مقام قرب الهى و خوارى وى شد: «فَسَجَدوا إِلّا إِبلِيس ...* قَالَ فَاهبِطْ مِنهَا فَمَا يَكونُ لكَ أَن تَتكبَّرَ فيِهَا فَاخرُجْ إِنّكَ مِن‌الصغِرينَ». (اعراف/ 7، 11- 13) عصيان و تمرّد ابليس در استكبار و حسد او ريشه دارد. [3] دقّت در آيات سوره حجر، از تعصّب شديد وى درباره جنس خويش در برابر مادّه نخستين آفرينش آدم پرده بر مى‌دارد؛ آن جا كه به صراحت مى‌گويد: من آن نيستم كه براى بشرى آفريده شده از گِلى خشك، سياه و بدبو سجده كنم: «قَالَ لَم أَكنْ لِأَسجُدَ لِبشرٍ خَلقتَهُ مِن صَلصلٍ مِن حمإٍ مَسنُونٍ.» خداوند در پى اين تعصّب، او را از آن مقام راند: «قَالَ فَاخرُجْ مِنهَا فإِنَّكَ رَجيِمٌ.» (حجر/ 15، 33- 34) بر پايه روايتى از امام زين‌العابدين عليه السلام نخستين گناهى كه معصيتِ خداوند بدان صورت گرفت، كبر ابليس بود. [4]
حسادت ابليس در برابر كرامت ذاتى انسان كه موجب خضوع و تكريم همه فرشتگان در مقابل حضرت آدم شد، عامل ديگر سرپيچى ابليس است كه مى‌توان آن را از آيات سوره اسراء استفاده كرد: آيا براى كسى كه از گل آفريدى، سجده كنم؟ چرا او را بر من برترى دادى؟ اگر تا روز قيامت مهلتم دهى، به طور قطع فرزندانش را جز اندكى لجام زده، به دنبال خود كشانده، آنان را مستأصل‌ [5] خواهم كرد: «قَالَ ءَأَسجدُ لِمَن خَلقتَ طِيناً* قَالَ‌ أَرءيتَكَ هذا الَّذِى كَرَّمتَ عَلىَّ لَئِن أَخَّرتَن إِلَى‌ يَومِ القِيمةِ لَأَحتنكَنَّ ذُرّيّتَهُ إِلّا قَلِيلًا». (اسراء/ 17، 61- 62) استفهام انكارى و گفتار اعتراض‌آميز ابليس در برابر تكريم مقام آدم، نشان دهنده اوج حسادت او به آدم است. امام على عليه السلام در تبيين استكبارِ ابليس،

[1]. البرهان، ج 2، ص520؛ تفسير قمى، ج 1، ص 70؛ بحارالانوار، ج 60، ص 198 و 273
[2]. التبيان، ج 4، ص359؛ مجمع‌البيان، ج 4، ص 620؛ كشف‌الاسرار، ج 3، ص 566
[3]. معارف قرآن، ص 57
[4]. الكافى، ج 2، ص317فرهنگ و معارف قرآن، اعلام القرآن، 3جلد، مؤسسة بوستان كتاب - قم،چاپ: اول، 1385.اعلام القرآن ؛ ج‌1 ؛ص278
[5]. مفردات، ص 261،«حنك»

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 278

صيغة PDF

شهادة

الفهرست