روزى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به على بن ابى طالب عليه السلام فرمود: إن أدركت قوماً يقال لهم الرافضة يرفضون الإسلام فاقتلهم فإنهم مشركون». [1]
بنابراين بايد قرن پنجم و ششم را قرن تعصبات و سخت گيرى حاكمان سنى بر شيعيان ناميد.
۴. با اين همه، شيعه به تشكيل كرسى تدريس و مجالس وعظ و ايجاد مساجد و مدارس همت گماشت و اين سخت گيريها مانع تحرك و فعاليت فرهنگى آنان در اين گوشه و آن گوشه ايران به ويژه در شهر رى نشد.
عبدالجليل در كتاب النقض (نوشته قرن ششم) به حوزه درسى كلامى سيد مرتضى، شيخ طوسى و ابوالفرج حمدانى و نيز ابوالفتوح رازى اشاره مى كند و نفوذ و گسترش انديشه هاى اين عالمان را يادآور مى شود.
نفوذ شيعيان با بركنارى نظام الملك و وزارت مجد الملك رو به فزونى گذاشت. حوزه هاى درس شيعيان چنان رونق يافت كه شيعيان تا دربار نيز به سمت منشى گرى و دبيرى راه يافتند. در اين هنگام حتى در اصفهان كه تحت نفوذ عامه قرار داشت، مجالس فضايل اهل بيت و نفرين بر دشمنان آنها برپا مى شد.

۱۰. تأثير و انعكاس اختلافات مذهبى در تأليفات و تصنيفات دانشمندان

يكى ديگر از نكات مورد بررسى نويسنده، تأثير اين مباحث در آثار و تأليفات شيعه است. براى آنكه بدانيم اين اختلافات مذهبى چگونه در كتب علمى نفوذ مى كرد، توجه به اين نكته لازم است كه شيعيان بر اساس روايات بسيارى كه مردم را به كتابت و يادداشت ترغيب مى كرد، معلومات خود را به صورت نوشتارى حفظ مى كردند و در مقابل، اهل سنت با نوشتار مخالف بودند؛ چنان كه در صحيح مسلم از قول پيامبر

[1] اگر به جماعتى برخوردى كه به آنان رافضه مى گويند و اسلام را پس مى زنند، آنان را بكش؛ چون مشرك هستند.