بخش سوم: گزارش و تحليل قصه هاى تفسير ابوالفتوح

اگر بخواهيم درباره خصايص قصه هاى تفسير ابوالفتوح سخن بگوييم، بايد به جهتگيرى اين داستانها اعم از داستانهاى پيامبران، امامان و شرح حال عارفان اشاره كنيم كه هدف آن تذكر و آگاهى بخشيدن به خواننده است. ابوالفتوح رازى با روش واعظانه و به تعبير امروزى، به روش تربيتى و هدايتى خود كوشش مى كند كه اين داستانها را راهنمايى براى عمل قرار دهد و مخاطب را با حقوق و وظايف دينى و اخلاقى خود آشنا سازد. گاه از فضايلى ياد مى كند كه هرچند به ظاهر كاربردى ندارد، اما حقيقت و گوهر آن درس آموز است و انسان را به عمل خير و فضيلت وامى دارد.
در اين بخش به قصه هاى ابوالفتوح اشاره مى گردد و نكات و ويژگيهاى آن بازگو مى شود.
۱. هدف از ذكر قصه ها افزون بر توضيح كلمات و معناى آيه، تزكيه نفوس و تربيت قواى معنوى با ذكر حالات و كلمات و سيره پيامبران و در حقيقت به منزله ارائه مصاديق تعليمات دينى و اعتقادى و اخلاقى است. ابوالفتوح با نقل اين داستانها كوشيده تا اين هدف را دنبال كند؛ مانند داستان نويسى كه هدفش ارائه راه و پاسخ به اشكال است، بدون آنكه بخواهد درباره داستان و اصل واقعيت آن در تاريخ قضاوت كند.
۲. تمثل به گفتار مشايخ اهل عرفان و ذكر احوال آنان در جهت تقويت تهذيب نفس و ترغيب آنان به رياضات و تحمل مشقات راه سلوك. اين گفتارها كه از منابع عرفانى و تفسيرى اين سلسله اخذ شده و متكى بر تفسير الكشف و البيان ثعلبى مى باشد، هرچند در مطاوى كتابهاى عرفا آمده است، اما راه يافتن آنها در تفسيرى شيعى قابل