نام صحيح تفسير ابوالفتوح

در متن تفسير ابوالفتوح از نام آن خبر نيست و فقط آنچه كه آمده اين است كه: «جمعى از دوستان و بزرگان از اماثل و اهل علم و تدين اقتراح كرده اند كه در اين باب جمعى بايد كردن و وعده دادن به دو تفسير: يكى به پارسى و يكى به تازى، جز كه پارسى مقدم تر شد...». لذا مشخص نيست كه اين نام را خود ابوالفتوح انتخاب نموده است يا نسخه نويسان بعد از او. [1] در هر صورت، آنچه كه مرحوم شعرانى با استناد به قول ابن شهر آشوب آورده، نام تفسير روح الجنان و روح الجنان است كه قابل تأمل است. [2] ظاهراً در نسخه هاى قبل از او روض الجنان و روح الجنان آمده است، اما آنچه مسلم است اين است كه اين تفسير به قلم خود ابوالفتوح رازى است و در اين جهت هيچ شك و شبهه اى نيست. آثارى ديگر هم به ابوالفتوح منسوب است كه بدان اشاره مى كنيم. [3]

آثار ديگر

۱. روح الألباب فى شرح الشهاب: اين كتاب كه تفسير كتاب شهاب الأخبار نوشته محمد بن سلامه خزاعى است اكنون موجود نيست.
۲. مكالمات حسنيه: اين رساله شرح مناظره كنيزى است به نام حسنيه كه در دربار هارون الرشيد به مجادله با علماى سنت برخاسته و آنان را شكست داده است. اين كتاب متن عربى سومين رساله كتاب حلية المتين است.
۳. رساله يوحنّا: اين رساله، گوياى مسلمان شدن يك مسيحى است.
در نسبتِ دو كتاب اخير به ابوالفتوح ترديد شده است؛ چرا كه ابن شهر آشوب و

[1] ر.ك: روض الجنان، ج ۱، مقدمه، ص ۶۴ ـ ۶۶.

[2] مرحوم شعرانى معتقد است نام صحيح: تفسير روح الجنان و روح الجنان است و براى آن دو معناى متفاوت و زيبا بيان نموده است. وى مدعى شده كه روض الجنان و روح الجنان نامى است كه برخى نساخ به اشتباه به اين تفسير نسبت داده اند.

[3] ر.ك: روح الجنان، ج ۱، ص ۲۷.