اسم الکتاب : تفسير پژوهي ابوالفتوح رازي المؤلف : ایازی، سید محمد علی الجزء : 1 صفحة : 220
مى كند و جدل را به پيامبرش مى آموزاند كه به مردم بگويد: اگر اين قول از طرف خداوند باشد، از شما گمراه تر چه كسى است. [1]
۳. برهان نظم
يكى ديگر از راههاى مهم در اثبات وجود خداوند در ميان متكلمان، برهان نظم است كه در تقرير آن آمده است: اين جهان داراى نظم و هدفمند است و هر نظمى، نيازمند نظم دهنده اى است كه دانا و توانا است. مفسر ما پس از نقل حديثى از پيامبر اكرم به اين برهان اشاره مى كند و توجه به نظم در عالم را تفكر در خلق خدا مى داند. [2] همچنين در ذيل آيه ۱۶۴ سوره بقره: «إِنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» مى نويسد: خداوند در اين آيه هفت دليل بر وحدانيت خود آورده است: ۱. خلق آسمان و زمين؛ ۲. اختلاف شب و روز؛ ۳. حركت كشتيها در دريا؛ ۴. ريزش بارش؛ ۵. وجود انواع جانداران در روى زمين؛ ۶. وزيدن بادها؛ ۷. حركت ابرها. همه اينها دليل بر وجود خداوند است. [3] همچنين در ذيل آيه هشتم روم «أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِكُمْ» مى نويسد: خداوند آسمان و زمين را خلق كرد تا در او تفكر كنيم و نظر كنيم و به وجود خداوند و به وحدت خداوند برسيم. [4] همچنين در ذيل آيه چهارم سوره رعد: «وَ فِي الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ وَ جَنّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ» مى فرمايد: ما يك زمين و يك آب و يك هوا داريم و اگر طبع اينها موجب به وجود آمدن آنها بود، از اين سه فقط يك ميوه به وجود مى آمد؛ چون اين سه يك چيز است، ولى ما مى بينيم انواع و اقسام ميوه ها و درختان به وجود آمده اند؛ پس معلوم است اينها را مدبّر و صانعى قادر و مختار به وجود آورده است. [5]