اسم الکتاب : تفسير پژوهي ابوالفتوح رازي المؤلف : ایازی، سید محمد علی الجزء : 1 صفحة : 120
آثار نثر مرسل در آن به وفور مشاهده مى شود و هم ندرتاً و اتفاقاً به نمونه هايى از آثار مصنوع در آن برمى خوريم. به همين دليل، ميزان استفاده و ساختار صنايع ادبى به كار رفته در روض الجنان از لحاظ كمّى و كيفى با كشف الأسرار بسيار متفاوت و كم فروغ تر است؛ در عوض سادگى و جزالت از ويژگيهاى نثر اين تفسير است. به عنوان نمونه وقتى درباره تفسير «تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ» مى نويسد: «اين را بر جاى بدارى و آن را از پا درآرى. آن به فضل كنى و اين به عدل كنى» (روض الجنان، ج ۲، ص ۴۹۴). «و شامى گفت: يا اميرالمؤمنين! پس اين قضا كه فرمودى، چيست؟ گفت: آن امر خداست به طاعت، و نهى او از معصيت، و وعده ثواب است بر آن، و وعيد عقاب است بر اين ترغيب و ترهيب به طاعت و معصيت و تمكين از فعل حسنه و خذلان اهل عصيان بر معصيت». (همان، ج ۲، ص ۳۱۶).
نثر فارسى در تفاسير از ديد سبك شناسى و تاريخ ادبيات
در اينجا بد نيست اشاره اى كوتاه به نثر تفاسير از ديد سبك شناسى و تاريخ ادبيات شود. نثر فارسى از نظر سبك و شيوه نگارش دوره هاى مختلفى را طى كرده است. مرحوم ملك الشعراى بهار در كتاب سبك شناسى آورده است: «نثر فارسى دَرى پس از اسلام از لحاظ سبك و شيوه نگارش به شش دسته تقسيم مى شود». [1] دوره اى كه مورد نظر ما است، تفاسيرى چون روض الجنان، كشف الأسرار و ترجمه طبرى را دربر مى گيرد و به قرن چهارم تا ششم هجرى مربوط است؛ يعنى از دوره سامانى تا غزنوى و سلجوقى اوّل (۳۰۰ ـ ۵۵۰ق).
ويژگيهاى نثرى قرن چهارم تا ششم
در دوره سامانى نثر فارسى ساده، مرسل، موجز و خالى از صنايع بديعى بود و لغات