مفسّرين پيدا شدند؛ از جمله ابو على جبّائى مفسّر بزرگ فرقه معتزله و ابوبكر نقّاش معتزلى (م ۳۵۱) و خواجه عبداللّه انصارى صوفى مشهور قرن پنجم است كه از اعاظم علماء و مفسّرين به شمار مى آيد كه تفسير خود را از تفسير ميبُدى گرفته است؛ و ابوزيد البلخى (م ۳۲۲) متكلّم معروف و استاد ابوبكر محمد بن زكرياى رازى خود از مفسّرين مشهور است.
در قرن چهارم امراء و پادشاهان نيز در ترويج علوم و تقويت زبان پارسى همّت بسيار كرده اند؛ چنان كه خلف بن احمد صفّارى بيست هزار دينار براى تأليف تفسير بزرگى از قرآن صرف كرده بود و نيز براى ترجمه تفسير طبرى به امر منصور بن نوح پادشاه سامانى هيئتى مأمور شدند و اين كار خطير را به عهده گرفتند.

۲. تفاسير فارسى

درباره تفسير فارسى بايد دانست كه قبل از تفسير شيخ چند تفسير ديگر به زبان فارسى نوشته شد. پس از ترجمه تفسير كبير طبرى، تفسيرى كه به فارسى نوشته شد يكى تفسير شاهپور [1] و پس از آن تفسير زاهدى [2] و ديگر تفسير سورآبادى [3] كه از تربت جام به تهران آورده شد و هم اكنون در موزه ايران باستان موجود است.

۳. تفسير ابوالفتوح

از اين چند تفسير كه بگذريم، تفسير روض الجنان و روح الجنان شيخ ابوالفتوح رازى است كه در بيست مجلّد به زبان فارسى تهيّه فرموده و بدون ترديد يكى از

[1] شاهپور عماد الدين ابوالمظفر طاهر بن محمد الاسفراينى (م ۴۷۱) كه تفسيرش به نام تاج التراجم تفسير القرآن الأعاجم معروف است.

[2] ابونصر احمد بن حسن سليمانى الزاهدى.

[3] ابوبكر عتيق بن محمد سورآبادى. سور آباد، همان زور آباد خراسان است.