فصل اوّل:

ترجمه احوال و تاريخ حيات ابوالفتوح رازى

الشيخ جمال الدين ابوالفتوح [1] الحسين بن على بن محمّد بن احمد بن الحسين بن احمد الخزاعى الرازى از مشاهير علماى شيعه در قرن ششم هجرى در شهر رى بوده. شهرت و ظهور عنوان علمى او در رى، و در تفسير و وعظ و تذكير تخصّص و تبحّر داشته و تا اندازه اى به تصوّف و عرفان نيز متمايل بوده است.

۱. سلسله نسب و نژاد ابوالفتوح

سلسله نسب مؤلّف تا پنج تن از پدرانش مذكور و معلوم است و لذا به جدّ پنجم منتهى مى شود و از جدّ پنجم، احمد رازى، نسب او قطع مى شود و تاكنون كسى از جدّ پنجم به بعد وى را ذكر نكرده و در هيچ يك از منابع و كتب رجال نيز نامى از آنها نيامده است.
ابوالفتوح، ايرانى ـ فارسى ـ و خود وى فارسى زبان و از مردم شهر رى بوده است. در كتب رجال و تواريخ و سيَر به رازى و نيشابورى بودن شيخ تصريح شده؛ ولى نسبش را خزاعى نوشته اند. به علاوه مى دانيم كه وى و پدرانش همگى در شهر

[1] علاوه بر كنيه «ابوالفتوح»، كه همه جا مذكور است، در فهرست چاپى منتجب الدين كه در اول مجلد بيست و پنجم بحارالانوار چاپ شده است، پس از كلمه شيخ كنيه «ابوجعفر» افزوده و اين درست نيست؛ زيرا كه هيچ جا ذكر دو كنيه براى وى نشده است و اين خود اشتباه نساخ است و نيز در صفحه ۴۸۸، جلد سوم مستدرك الوسائل، كه از اربعين ابوسعيد محمد بن احمد جد ابوالفتوح رازى نقل كرده، كنيه «ابوالفتوح» را جهت شيخ آورده كه در جاى ديگر ديده نشده است و لذا به نظر درست نمى آيد و چه بسا به جاى «ابوالفتوح» به سهو «ابوالفتح» نوشته شده باشد.