همچنين قرآن مجيد، از عالم بى عمل به (الاغ ) تعبير كرده و فرموده است :

﴿مَثَلُ الَّذينَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوها كَمَثَلِ الْحِمارِ يَحْمِلُ اَسْفاراً...﴾(188)

مـثـل كـسـانـى كـه تـورات بـر آنـان حـمـل شـد ولى بـدان عـمـل نـكـردنـد، مـثـل درازگـوشـى اسـت كـه كـتـابـهـايـى را حمل مى كند.

3 ـ حفظ حيثيت علم و دانش {

سوّمين وظيفه معلم آن است كه به مقام والاى علم و معلّمى ارج نهد و شؤ ون آن را پاس ‌ دارد و به گونه اى رفتار نكند كه خواسته يا ناخواسته ، به قداست آن لطمه بزند چرا كه به تعبير على (ع ):

(لا عِزَّ اَشْرَفُ مِنَ الْعِلْمِ)(190)

هيچ عزّتى شريفتر از علم نيست .

و

(اِذا زادَ عِلْمُ الرَّجُلِ زادَ اَدَبُهُ وَ تَضاعَفَتْ خَشْيَتُهُ لِرَبِّهِ)(191)

هر چه دانش مرد افزايش يابد، ادبش افزون گردد و ترس از خدايش دو چندان شود.

پـس ضـرورت دارد كـه مـعـلم و مـربـّى ، مـؤ دّب ، مـوقّر، خداترس و... باشد تا شؤ ون و حيثيت تعليم و تربيت محفوظ بماند.

ج ـ وظايف معلّم نسبت به متعلّم

(مـعـلّم ، امانتدارى است كه [امانتش ] غير از همه امانتهاست ، (انسان ) امانت اوست ، امانتهاى ديگر را اگـر كـسـى خـيـانـت بـه آن بـكـنـد، خلاف كرده است ... امّا امانت اگر (انسان ) شد، اگر يك طفل قابل تربيت شد، اگر خداى نخواسته اين امانت به آن خيانت شد، يك وقت مى بيند؛ خيانت به يـك مـلّت اسـت ؛ خـيـانـت بـه يـك جـامـعـه اسـت و خـيـانـت بـه اسـلام اسـت . بـنـابـرايـن ، شـغـل ، در عـيـن حـالى كـه بـسـيـار شـريـف اسـت و بـسـيـار ارزنـده اسـت ـ از بـاب ايـنـكـه هـمـان شغل انبياست ، كه براى انسان سازى آمده بودند ـ لكن مسؤ وليت ، بسيار بزرگ است ، چنانچه مسؤ وليت انبيا هم بزرگ بود.)(192)

بـراين اساس ، يك معلّم صادق و دلسوز، تمام توان خويش را به كار مى گيرد تا دَيْنِ خويش را نـسـبـت بـه مـتعلّمان و جامعه ادا كند. مهمترين وظايفى كه معلم و مربى در اين رابطه بر دوش دارد از قرار زير است :

1 ـ پرورش فكرى

شهيد مطهرى (ره ) در اين باره مى گويد:

(امـروزه ايـن را نـقـص مـى شـمـارند كه هدف آموزگار، فقط اين باشد كه يك سلسله معلومات ، اطـلاعـات و فـرمـول را در مـغـز مـتعلّم انبار كند... هدف معلّم بايد بالاتر باشد؛ و بايد نيروى فـكـرى مـتـعـلّم را پـرورش و استقلال بدهد و قوّه ابتكار او را زنده كند، يعنى كار معلّم در واقع آتشگيره دادن است .(193)

در ايـن راسـتـا (مـعـلم بـايـد شـاگـردان خـود را بـه عـلم و دانـش ، تـشـويـق نـمـايـد و فـضايل و مزاياى علم و علما را به آنان تذكر دهد و يادآور گردد كه علما و دانشمندان ، وارثان انبيا و پيغمبرانند و در پايگاههاى بلند و فرازنده و درخشان جاى دارند... بايد معلم اين گونه سـخـنـان شـوق آفـريـن را ـ كـه در طـى آيـات و اخـبـار و آثـار و اشـعـار و امـثـال بـه چـشـم مـى خـورد و بـازگـوكـنـنـده فـضـايـل و مـنـازل و مـقامات والاى علم و علماست ـ به گوش آنها برساند.(194) تا به طور خود جـوش بـه تـعـليـم و انـديـشـه و ورزيـدگـى عـلمـى بپردازند. اشتغالات علمى خارج از كلاس ، تمرين و ممارست ، طرح مسائل دقيق و سازنده ، پرسش و پاسخ ، تحقيق و بررسى و... به چنين هدفى كمك مى كند.

2 ـ سخاوت در تعليم

مـعـلّم نـبـايد در انتقال آگاهيهاى خود، تنگ نظر و بخيل باشد، بلكه موظّف است آنچه را مى داند به شاگردانش بياموزد و بر معلومات خود بيفزايد، به فرموده امام على (ع ):

(عَلَى الْعالِمِ اَنْ يَتَعَلَّمَ ما لَمْ يَعْلَمْ وَ يُعَلِّمَ النّاسَ ما قَدْ عَلِمَ)(195)

بر عالم (لازم ) است كه آنچه را نمى داند فراگيرد و آنچه را فرا گرفته به مردم بياموزد.