يـكـى از مـحـورهـاى مـهمى كه قرآن كريم در تربيت و هدايت مخاطبان خود بر آن تكيه كرده و در فـرازهـاى گـوناگونى به آن پرداخته ، بيان سرگذشت اقوام گذشته و دعوت به تفكّر در سرنوشت آنهاست .(62)

بـه هـمـيـن خـاطـر اسـت كـه مـعـمـولاً در پـايـان نـقـل ايـن حـوادث بـه عـوامـل اساسى نابودى يا رستگارى آنها پرداخته ، توجه مخاطبان خود را به آن جلب مى كند و يا غالب اين آيات با كلمه ﴿وَاذْكُرْ...﴾ شروع مى شود.(63)

اهداف مورد نظر در بيان حوادث عبرت آموز

بـه طـور كـلى مـى تـوان اهـداف مـورد نـظـر در مـَثـَلهـا، قـصـه هـا، سـرگـذشـت اقـوام و ملل و نيز پند و اندرزها و حكايتها را در امور زير خلاصه كرد:

1 ـ آگاه كردن مخاطب به معيارهاى ارزشى و ضدّ ارزشى (پسنديده ها و ناپسنديده ها).

2 ـ روشن كردن نقش افراد و مسؤ وليت آنها در انجام كارها.

3 ـ تجسّم آثار و نتايج هر عمل به صورت عينى و محسوس .

4 ـ ترغيب و تشويق مخاطبان به تعقل و تفكّر درباره نكات اساسى داستان و اقدام به تربيت و اصلاح خود.(64)

6 ـ پرستش

هـدف اصـلى و نـهـايـى در تـعـليـم و تـربـيـت اسـلامـى قـرب بـه خداوند است و آدمى در سايه (پرستش ) گام به گام و مرحله به مرحله اين راه را طى مى كند.

(پـرسـتـش ) (عبادت ) در لغت به معناى تذلّل ، اطاعت و ستايش كردن آمده است .(65) و ايـن مـعـنـا در همه موجودات نسبت به خداوند تعالى صادق است . اما عبادت به معناى اصطلاحى و شـرعـى كـه عـبـارت اسـت از يـك سـرى اعـمـال خـاص كه به قصد قربت و نزديكى به خداوند تعالى انجام مى گيرد، فقط در مورد انسان به كار مى رود.(66)

پرستش ، يك روش سازنده تربيتى

كـمـال جـويـى در سـرشـت و خـمـيـرمـايـه انـسـان بـه امـانـت نـهـاده شـده اسـت و كـمـال مـطـلوب او هـمـان لقـاء پـروردگـار اسـت كـه جـز يـاد او و وصال او هيچ چيز ديگرى آرامش خاطر وى را فراهم نخواهد ساخت .

عـبـادت و بـنـدگى خدا، تنها وسيله اى است كه پيمودن اين راه و رسيدن به اين مقصد فطرى را بـراى آدمـى مـمـكـن و آسـان مـى سـازد. امـام خـمـينى (ره ) اين حقيقت را اين گونه يادآور شده ، مى فرمايد:

(... عـقـايـد و تمام اعمالى كه دستور داده اند، همه اش براى اين است كه اين [انسان ] را تربيت كـنـنـد كـه به آن مقصدى كه برحسب فطرت دارد ـ (فِطْرَتَ اللّهِ الَّتى فَطَرَ النّاسَ عَلَيْها) ـ برسد.)(67)

بـه ايـن تـرتـيـب ، پـرسـتـش خـداوند ضمن آن كه يكى از هدفهاى اساسى در تعليم و تربيت اسلامى است ، خود يك روش كارآمد در تربيت انسانهاى صالح و شايسته نيزبه حساب مى آيد.

جنبه هاى تربيتى پرستش

در بينش اسلامى ، نه تنها خداپرستى و دين خواهى براى بشر مساءله اى فطرى و ذاتى است ، بـلكـه دين خالص و عارى از هرگونه شائبه و شرك نيز در سرشت و نهاد آدمى به امانت نهاده شده است . قرآن كريم در اين باره مى فرمايد:

﴿فـَاءَقـِمْ وَجـْهـَكَ لِلدّيـنِ حـَنـيـفـاً فـِطـْرَةَ اللّهِ الَّتـى فـَطـَرَ النـّاسَ عـَلَيـْهـا لا تـَبـْديلَ لِخَلْقِ اللّهِ﴾(68)

روى خـود را مـتوجه آيين خالص [از شرك و اعوجاج ] كن ؛ اين فطرتى است كه خدوند انسانها را بر آن آفريده است . دگرگونى در آفرينش خدا نيست .

بـنـابـرايـن ، پـرسـتـش در مـرحـله نـخـسـت ، پـرورش ايـن مـيـل ذاتـى و ايـن خـواسـت فـطـرى اسـت و در پـاسـخ بـه ايـن نـيـاز درونـى ، زمـينه هاى رشد و تكامل معنوى او فراهم مى شود.

از سـوى ديـگـر، عـبـادت ـ بـا ويـژگـيـهـايـى كـه اسـلام بـراى آن قـايل است ـ داراى اثرات تربيتى عميق و بسيار زيادى است كه به هيچ وجه با ساير روشهاى تربيتى قابل مقايسه نمى باشد.

آثار تربيتى پرستش :

پرستش اثرات عميق و گسترده اى در جان و روان آدمى دارد و نقش سازنده اى در تربيت صحيح و الهـى او ايـفـا مـى نمايد. اين آثار بسيار زياد و دامنه دار است امّا جهت آشنايى ، فقط پاره اى از آنها به اجمال بيان مى شود: