پـس از اجـاره كـردن منزل ، چند روزى در آن جا ماندم و به فكر آينده ام بودم كه يك روز، عالمى بـا چـهـره اى جـذّاب و نـورانـى ، بـا صفا و صميميت ، به ديدنم آمد و با من انس گرفت و ضمن سـخـنـانـش گـفـت : (كـسـى كـه بـه قـصـد تـحـصـيـل بـه نـجـف مـى آيـد، خـوب اسـت عـلاوه بـر تـحـصـيـل ، بـه فـكـر تـهـذيـب و تـكـمـيـل نـفـس خـويـش نـيـز بـاشـد و از نـفـس خـود غافل نماند.) من در آن مجلس شيفته اخلاق و رفتار اسلامى او شدم و برنامه آينده ام را شناختم و تـا زمـانى كه در نجف بودم ، درس اخلاق آن عالم وارسته را ـ كه مرحوم آيت اللّه حاج ميرزا على آقاى قاضى (ره ) بود ـ رها نكردم .(245)

2 ـ خلوص نيّت

دوّمـين گام در تحصيل علم و دانش ، پاكسازى نيت از شائبه هاى بى ارزش مادّى است . متعلّم بايد هـمـان گـونـه كـه ذهـن و فـكـر خـويـش را با علم و دانش پر مى كند، دلش را نيز از محبّت الهى سرشار سازد و به عشق او در تحصيل دانش بكوشد. اگر چنين كرد، علاوه بر پاداش بى كران الهى ، به اهداف خود نيز خواهد رسيد. رسول اكرم (ص ) فرمود:

(مـا اَخـْلَصَ عـَبـْدٌ لِلّهِ عـَزَّوَجـَلَّ اَرْبـَعـيـنَ صـَبـاحـاً اِلاّ جـَرَتْ يـَنـابـيـعُ الْحـِكْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلى لِسانِهِ)(246)

هر بنده اى چهل شبانه روز نيت خود را براى خدا خالص كند، چشمه هاى حكمت [و دانش ] از قلب او بر زبانش جارى خواهد شد.

قـرار دادن عـلم و دانـش ـ بـويژه علوم اسلامى ـ به عنوان وسيله اى براى دستيابى به اغراض ‌ پست دنيايى ، نه تنها شاءن و جايگاه دانش و دانشجو را لكه دار مى سازد، بلكه مانع پيشرفت عـلمـى او نـيـز خـواهـد شـد، دانـشـمـنـد بـزرگـى چـون مـحمد زكرياى رازى هنگامى كه از صفات دانشجويان علوم پزشكى صحبت مى كند، مى گويد: (واجب است دانشجوى پزشكى ، طب را براى جـمـع مـال نـخـواهـد، بـلكـه مـتـذكـّر باشد كه نزديكترين مردم به خدا، عادلترين ، عالمترين و مهربانترين آنها به مردم است .)(247)

فـيـلسـوف بـزرگ اسـلامـى ـ مـرحـوم مـلاصـدراى شـيـرازى ـ نـيـز مـى گـفـت : (مـحـال اسـت كـسـى كـه درصـدد تـحـصـيـل مـال بـاشـد، بـتـوانـد عـلم تحصيل كند چون اين دو باهم مخالف و ناهمگونند.)(248)

بنابراين ، دخالت دادن اغراض مادّى در فعاليت علمى و فرهنگى كارى ناپسند و ركودآور است و آنان كه در پى دستيابى به اوج دانشند بايد مهمترين سبب را ـ كه اخلاص است ـ آماده سازند.

امير مؤ منان (ع ) مى فرمايد:

(فى اِخْلاصِ النِّيّاتِ نَجاحُ الاُْمُورِ)(249)

[راز] موفقيت كارها در اخلاص نيت نهفته است .

طبيعت علم و دانش ، نور و روشنايى و طبيعت دنيا دوستى ، ظلمت و تاريكى است و هر قدر انسان از يـكى بهره مند گردد، از ديگرى فاصله خواهد گرفت ، و اگر دانشجو يا دانشمندى بخواهد با عـلم و دانـش حـبّ دنـيـا را تـواءم كـنـد چـنـيـن كـارى بـه مـعـنـاى خـامـوش ‌ كـردن مشعل دانش است . رسول گرامى اسلام (ص ) فرمود:

(مـَنْ اَحـَبَّ الدُّنـْيـا ذَهَبَ خَوْفُ الاْ خِرَةِ مِنْ قَلْبِهِ وَ ما اتَى اللّهُ عَبْداً عِلْماً فَازْدادَ لِلدُّنْيا حُبّاً اِلا ازْدادَ مِنَ اللّهِ تَعالى بُعْداً وَازْدادَ اللّهُ تَعالى عَلَيْهِ غَضَباً)(250)

كسى كه دنيا را بخواهد، بيم آخرت از دلش مى رود و خداوند به هر بنده اى دانشى عطا كند و او اشـتـيـاق بـيـشـتـرى بـه دنـيا نشان دهد، از خدا بيشتر دور شده و خشم خدا نيز بر او افزون مى گردد.

3 ـ تعيين جهت

آمـوزش بـايـد جهت دار و هدفدار باشد، به اين معنا كه متعلم بدون در نظر گرفتن غايت و هدف دانـش بـه آمـوخـتـن آن نـپـردازد. چـرا كـه عـلم و دانـش ، مـشـعـل فـروزانـى ، فـرا راه سعادت انسان ، نزديكى او به خدا و خدمت به خلق است ؛ پس بايد عـلمـى را فـرا گـرفـت كـه او را در چـنـيـن مـسـيـرى رهـنـمـون شـود و گـرنـه دانـش مهمل و بى كاربرد، انحرافزا و مخرّب است كه عدمش به ز وجود.