پيش از گفتار

مجموعه ى « كلام جديد » نوشته هاى گزيده اى است، حاصل سال ها تحقيق و تدريس در حوزه و دانشگاه. اين مباحث كه در جمع طلاب حوزه ى علميه ى قم، دانش پژوهان رشته ى تخصصى كلام در مؤسسه ى امام صادِ(عليه السلام)، رشته ى تخصصى تربيت مبلغ در مدرسه ى دار الشفا، رشته هاى كار شناسى ارشدِ مدرسه ى امام خمينى(قدس سره) و نيز در جمع دانشجويان دانشگاه هاى شهيد چمرانِ اهواز، علامه ى طباطبايى و شهيد بهشتىِ تهران تدريس شده; با توجه به چالش ها و نقد و نظرها و توصيه هاى فرهيختگان، به رشته ى تحرير در آمد. مجموعه اى در هفده گفتار كه بخش هاى اوليه ى آن به مباحث مقدماتى و روش شناسى و معرفت شناختى اختصاص دارد.

(مباحث چيستى كلام و دانش هاى همگن، چيستى دين، روش شناسى دين پژوهى، معرفت شناسى دينى، قبض و بسط تئوريك شريعت و عقل و دين)

و گفتارهاى ديگر آن، در بر دارنده ى مسائل جديد كلامى است .

(پلوراليسم دينى، قرائت هاى مختلف از دين، تجربه ى دينى و تجربه ى عرفانى، ايمان دينى، علم و دين، علم دينى، قرآن و تئورى تحول، دين و دنيا، زبان دين، دين و اخلاِ و كاركردهاى دين).

بى ترديد، مسائل جديد كلامى، بيش از موضوعاتى است كه در اين مجموعه گرد هم آمده اند و مباحث آن ها نيز بسيار گسترده تر از آن است كه نوشته ى مذكور در برگيرنده ى همه ى آن ها باشد و نويسنده، تنها به مسائل دوران معاصر ايران پرداخته است; مسائلى كه زاييده ى تعارض سنت و تجددند و از جوامع مدرن اقتباس يافته اند; مباحثى كه متفكران را دچار شكاف هاى فكرى عظيمى كرده است.

در اين نوشتار، سعى شده به چالش ها و ضرورت هاى اين محورها اكتفا شود; به طورى كه ذهن ها را به زواياى پيچيده تر مشغول نسازد و در حد امكان، پرسش هاى معاصر كلامى در بستر اجتماع ما را پاسخ دهد.

ولى نبايد دغدغه مندان و حافظان شريعت، از اهميت مباحث كلامى و دفاع از حريم مقدس اسلام و پاسدارى از معارف دينى غافل باشند و مسائل و شبهات جديدى را كه زاويه ى عميقى يافته و ذهن جوانان را مشغول ساخته، به حال خود برهانند.

سلوك منصفانه اقتضا مى كند كه اين نوشتار را محصول نعمت سفره ى اساتيد بزرگ بدانم و بر سَبيل حق شناسى و اداى دين، سپاس گزارِ اساتيد بزرگوارم در حوزه هاى علميه ى دزفول و قم و نيز پدر و مادرِ عزيزم باشم. بى شك، اگر ضعف و خامى در اين اثر مشاهده مى شود، به نگارنده و اگر قوتى باشد، به اساتيد فرهيخته ام انتساب دارد و با اين كه اين كتاب و دو كتاب ديگرِ در دست انتشار،[1] حاصل پژوهش هاى آغازينِ كلامىِ راقمِ سطور است ولى پرونده ى مسائل آن باز است و پيشنهاد و انتقاد خوانندگان، كاستى ها و نقص هاى آن را جبران مى كند و آنان با چشم اندازها و ديدگاه ها و نظرات خويش، نويسنده را مرهون لطف خود خواهند ساخت.

در پايان، لازم مى دانم از دوست انديشمند، جناب حجت الاسلام « سيد محمدعلى داعى نژاد » كه با مطالعه ى گفتارهاى اين كتاب و از ويراستار محترم، آقاى « رضا مصطفى لو » كه با هموار ساختن دست نوشته هايم بر غناى آن افزودند، تشكر كنم و هم چنين بسيار سپاس گزارم از همسر فرهيخته ام كه در فراهم ساختن محيط مناسب و مطالعه ى دقيق كتاب و اصلاح كاستى هاى علمى، ادبى و نگارشى، بر تقويت آن افزود و نيز لازم مى دانم تشكر كنم از جناب حجت الاسلام و المسلمين « حسينى بوشهرى » ـ مدير محترم حوزه ى علميه ى قم و مركز مطالعات و پژوهش هاى فرهنگى ـ كه با نشر اين اثر، نگارنده را در تقديم اين تحفه ى نا چيز، به ساحت مقدس ولى عصر(عج) يارى نمود.

ناله زند جانِ وجود از دل سوداى عدم گفت به من هاتف دل، راز نهان را بگشا نيست وجود من و تو، هست زليخاى وجود پس تو نظر كن به وجود نيست ز غوغاى عدم

پيش خرابات وجود، خرقه ز آواى عدم تا كه رها گردى ز خود، غرقه ز درياى عدم پس تو نظر كن به وجود نيست ز غوغاى عدم پس تو نظر كن به وجود نيست ز غوغاى عدم

عبدالحسين خسروپناه

20 مهر ماه 1379 / 13 رجب 1421

ميلاد با سعادت امير كلام و اميد، درخشنده ى قله ى هستى على بن ابى طالب(ع)

[1] . «انتظارات بشر از دين» و «قلمرو دين».