اسم الکتاب : ترجمه تفسیر المیزان المؤلف : علامه طباطبایی الجزء : 1 صفحة : 518
ذيل آيه:(وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ،
وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ)،[1] پارهاى
مطالب گفته شد، در اينجا نيز مىگوييم: صبر از بزرگترين ملكات و احوالى است كه
قرآن آن را ستوده و مكرر امر بدان نموده است، تا بجايى كه قريب به هفتاد مورد شده،
حتى در بارهاش فرموده: ((إِنَّ
ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ)، اين
صبر از كارهاى بس مهم است)[2] و نيز
فرموده: ((وَ ما يُلَقَّاها
إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا وَ ما يُلَقَّاها إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ)، اين اندرز را نميپذيرد مگر كسانى كه صبر كنند و
نمىپذيرد، مگر صاحب بهرهاى عظيم)[3] و نيز
فرموده: ((إِنَّما يُوَفَّى
الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ)،
تنها صابرانند كه بدون حساب اجرشان بتمام داده ميشود).[4]
و اما (صلاة) در باره آن همين قدر مىگوييم: كه نماز از بزرگترين عبادتهايى است كه
قرآن بر آن تاكيد بسيار دارد، حتى در بارهاش فرموده: ((إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ)، نماز انسان را از فحشاء و منكر باز ميدارد)،[5] و در قرآن كريم در باره هر امرى
سفارش مىكند، در صدر آن و در اولش نماز را بياد مىآورد.
خداى سبحان
صبر را چنين توصيف كرده كه خدا با صابران است كه داراى اين صفتند، و اگر در آيه
مورد بحث تنها صبر را توصيف كرد و از نماز چيزى نفرمود، با اينكه در آيه:
(وَ
اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ) الخ نماز را
توصيف كرده، بدين جهت بود كه مقام آيات مورد بحث مقام برخورد با مواقف هول انگيز و
هماوردى با شجاعان است و در اين مقام اهتمام ورزيدن به صبر مناسبتر است، بخلاف
آيه سابق، و باز به همين جهت در آيه مورد بحث فرمود:(إِنَّ اللَّهَ
مَعَ الصَّابِرِينَ)، و نفرمود: (ان اللَّه مع المصلين).
و اما اينكه
فرمود: خدا با صابران است اين معيت غير آن معيتى است كه در آيه: ((وَ هُوَ
مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ)، او با شماست هر جا كه باشيد)،[6] آمده، براى اينكه معيت در آيه سوره
حديد معيت احاطه و قيمومت است، ميخواهد بفرمايد: خدا بر همه شما احاطه دارد و قوام
ذات شما باو است، بخلاف معيت در آيه مورد بحث كه بمعناى يارى كردن صابران است
ميخواهد بفرمايد (الصبر مفتاح الفرج صبر كليد فرج خدايى و يارى اوست).
[نظر جمعى
از مفسرين در باره زنده بودن شهداء]
(وَ لا
تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْياءٌ، وَ لكِنْ
لا تَشْعُرُونَ) بعضى از مفسرين چه بسا گفته باشند: كه خطاب (نگوئيد) به مؤمنين است
كه به خدا و رسول و روز جزا ايمان دارند و معتقدند كه بعد از زندگى دنيا زندگى
ديگرى هست و ديگر از چنين كسانى تصور نمىرود كه