تاریخ: 3/8/66

پاسخ به استفتاء شوراى نگهبان در مورد مالکیت و استخراج معادن

بسم الله الرحمن الرحیم‌

حضرات حجج اسلام آقایان فقهاى شوراى نگهبان دامه افاضاتهم‌

پس از اهداء سلام و تحیت، اصل مسأله تبعیت اعماق زمین و نیز هوا نسبت به املاک شخصى تا حدود احتیاجات عرفى است مثلاً اگر کسى در خارج از محدوده منزل و یا زمین شخصى و یا وقفى کانالى زده و از زیرزمین آنها عبور کند یا تصرف نماید، دارندگان منازل و زمین یا متولیان نمى‌توانند ادعایى بنمایند. یا اگر کسى بالاتر از مقدار متعارف بنایى ایجاد و یا رفت و آمد نماید، هیچ یک از مالکین و یا متولیان حق جلوگیرى از او را ندارند و بالاخره تبعیت زمین شخصى به مقدار عرفى است و آلات جدیده هیچ گونه دخالتى در تعیین مقدار عرفى ندارد ولى تبعیت کشور مقدار بسیار زیاد است و دولت حق دارد تا از تصرف بیش از حق عرفى شخص و یا اشخاص جلوگیرى نماید. بنابراین نفت و گاز و معادنى که خارج از حدود عرفى املاک شخصى است، تابع املاک نمى‌باشد و اما اگر فرض کنیم معادن و نفت و گاز در حدود املاک شخصى است که فرضى بى‌واقعیت است این معادن چون ملى است و متعلق به ملت‌هاى حال و آینده است که در طول زمان موجود مى‌گردند، از تبعیت املاک شخصیه خارج است و دولت اسلامى مى‌تواند آنها را استخراج کند ولى باید قیمت املاک اشخاص و یا اجاره زمین تصرف شده را مانند سایر زمین‌ها بدون محاسبه معادن در قیمت و یا اجاره بپردازد و مالک نمى‌تواند از این امر جلوگیرى نماید. انشاءالله موفق و موید باشید.

والسلام علیکم و رحمةالله‌

روح‌الله الموسوى الخمینى