اسم الکتاب : آشنایی با علوم اسلامی 2 المؤلف : مطهری، مرتضی الجزء : 1 صفحة : 228
دیگر ، او خوبی را در اراده میداند نه در مراد ، و خوبی اراده را به
انگیزه آن مربوط میکند که اگر از احساس تکلیف انگیخته شده باشد خوب
است ، و اگر نه ، نه .
از اینرو فرمانهای اخلاقی کانت ، تا حد زیادی کورکورانه است . گوئی
وجدانی که کانت میشناسید یک فرمانده مستبد است که بدون دلیل فرمان
میدهد ، و بدون دلیل باید فرمان او را اطاعت کرد .
لهذا نظر کسانی که معتقدند هر فرمانی به دلیل تشخیص نوعی خوبی است ،
چیزی که هست خوبیها گاهی نسبی و گاهی مطلقند ( چنانکه در درسهای اول و
دوم گفتیم ) برنظریه کانت ترجیح دارد .
ج . مطابق نظریه کانت ، اگر در کاری خیر عموم باشد و انسان به حکم
عاطفه انساندوستی و به حکم میل به خدمت ، آن کار را انجام دهد نه به حکم
یک تکلیف و یک مسؤولیت ، آن کار ، اخلاقی نیست . همان وجدان اخلاقی که
کانت آن را ستایش میکند از قبول این مطلب ابا دارد .
د . به طور کلی هر کاری که زیر فشار الزام و تکلیف باشد ، هر چند آن
الزام از درون خود انسان باشد ، از آزادی انسان نسبت به آن کار ، و قهرا
از جنبه اخلاقی بودنش میکاهد . اگر کاری نه به حکم احساس تکلیف ، بلکه
به علت نیکی ذاتی آن کار و از روی کمال اختیار و انتخاب صورت گیرد ،
ماهیت اخلاقی بیشتری دارد [1] . [1] [ پیداست که بحث ادامه داشته است ولی استاد شهید فرصت تکمیل آن
را نیافتهاند ] .
اسم الکتاب : آشنایی با علوم اسلامی 2 المؤلف : مطهری، مرتضی الجزء : 1 صفحة : 228