25- هدايت و ضلالت از سوى خدا به چه معنا است؟

هدايت در لغت به معنى دلالت و راهنمائى توأم با لطف و دقت است‌ [1] و آن را به دو شعبه تقسيم كرده‌اند: «ارائه طريق» و «ايصال به مطلوب» و به تعبير ديگر «هدايت تشريعى» و «هدايت تكوينى» [2].

توضيح اينكه: گاه انسان راه را به كسى كه طالب آن است با دقت تمام و لطف و عنايت نشان مى‌دهد، اما پيمودن راه و رسيدن به مقصود بر عهده خود او است.

ولى گاه دست طالبان را مى‌گيرد و علاوه بر ارائه طريق او را به مقصد مى‌رساند.

به تعبير ديگر در مرحله اول تنها به بيان قانون پرداخته، شرائط پيمودن راه و رسيدن به مقصد را بيان مى‌كند، ولى در مرحله دوم علاوه بر اين، وسائل سفر را فراهم مى‌سازد، موانع را برطرف، و مشكلات را حل، و مسافران اين راه را تا مقصد همراهى و حمايت و حفاظت مى‌كند.

البته نقطه مقابل آن «اضلال» است.

يك نگاه اجمالى به آيات قرآن به خوبى روشن مى‌سازد كه قرآن هدايت و ضلالت را فعل خدا مى‌شمرد، و هر دو را به او نسبت مى‌دهد، و اگر بخواهيم همه آياتى را كه در اين زمينه سخن مى‌گويند بشمريم سخن به درازا مى‌كشد همين قدر كافى است كه در آيه 213 سوره بقره مى‌خوانيم‌ وَ اللَّهُ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ: «خداوند هر كس را بخواهد به راه راست هدايت مى‌كند».

[1]- مفردات ماده «هدى».

[2]- دقت فرمائيد كه هدايت تكوينى در اينجا به معنى وسيعى گرفته شده كه هر گونه هدايتى را جز از طريق بيان قوانين و ارائه طريق شامل مى‌شود.