دوم: جمعى از مورخين معتقدند ذو القرنين يكى از پادشاهان «يمن» بوده (پادشاهان يمن بنام «تبع» خوانده مى‌شدند كه جمع آن «تبابعه» است).

از جمله «اصمعى» در تاريخ عرب قبل از اسلام، و «ابن هشام» در تاريخ معروف خود بنام «سيره» و «ابو ريحان بيرونى» در «الآثار الباقية» را مى‌توان نام برد كه از اين نظريّه دفاع كرده‌اند.

حتّى در اشعار «حميرى‌ها» (كه از اقوام يمن بودند) و بعضى از شعراى جاهليت اشعارى ديده مى‌شود كه در آنها افتخار به وجود «ذو القرنين» كرده‌اند [1].

طبق اين فرضيه، سدّى را كه ذو القرنين ساخته، همان سدّ معروف‌ «مأرب» است.

سومين نظريه كه ضمناً جديدترين آنها محسوب مى‌شود همانست كه دانشمند معروف اسلامى «أبو الكلام آزاد» كه روزى وزير فرهنگ كشور هند بود، در كتاب محققانه‌اى كه در اين زمينه نگاشته است آمده‌ [2].

طبق اين نظريه ذو القرنين همان «كورش كبير» پادشاه هخامنشى است.

از آنجا كه نظريه اوّل و دوّم تقريباً هيچ مدرك قابل ملاحظه تاريخى ندارد و از آن گذشته، نه اسكندر مقدونى داراى صفاتى است كه قرآن براى ذو القرنين شمرده و نه هيچ‌يك از پادشاهان يمن.

به علاوه «اسكندر مقدونى» سدّ معروفى نساخته، امّا «سدّ مأرب» در «يمن» سدّى است كه با هيچ‌يك از صفاتى كه قرآن براى سدّ ذو القرنين ذكر كرده است تطبيق نمى‌كند، زيرا سدّ ذو القرنين طبق گفته قرآن از آهن و مس ساخته شده بود، و براى جلوگيرى از هجوم اقوام وحشى بوده، در حالى كه سدّ مأرب از مصالح معمولى، و به منظور جمع‌آورى آب و جلوگيرى از طغيان سيلابها ساخته شده بود، كه شرح آن را قرآن در سوره‌ «سبا» بيان كرده است.

[1]- الميزان جلد 13 صفحه 414.

[2]- اين كتاب به فارسى ترجمه شده و بنام «ذو القرنين يا كورش كبير» انتشار يافته، و بسيارى از مفسران و مورخان معاصر، اين نظريه را با لحن موافق در كتابهاى خود مشروحاً آورده‌اند.