اسم الکتاب : يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 296
82- ماهيّت بيعت چيست؟ و چه تفاوتى با انتخابات دارد؟
«ماهيت بيعت» يك نوع قرار داد و معاهده ميان بيعتكننده از يكسو، و بيعتپذير از سوى ديگر
است، و محتواى آن اطاعت و پيروى و حمايت و دفاع از بيعت شونده است، و بر طبق
شرايطى كه در آن ذكر مىكنند درجات مختلفى دارد.
از لحن آيات قرآن و احاديث استفاده مىشود كه بيعت يك نوع عقد لازم از سوى
بيعتكننده است كه عمل بر طبق آن واجب مىباشد، و بنابراين مشمول قانون كلى «اوفوا بالعقود» است
(مائده- 1).
بنابراين بيعتكننده حق فسخ را ندارد، ولى بيعتپذير چنانچه صلاح بداند
مىتواند بيعت خود را بر دارد و فسخ كند، در اين صورت بيعتكننده از التزام و عهد
خود آزاد مىگردد [1].
بعضى بيعت را شبيه «انتخابات» يا نوعى از آن مىدانند، در حالى كه مسأله
انتخابات درست عكس آن است، يعنى ماهيت آن يك نوع ايجاد مسئوليت و وظيفه، و پست و
مقام براى انتخاب شونده، و يا به تعبير ديگر نوعى توكيل در انجام كارى است، هر چند
اين انتخاب وظائفى هم براى انتخابكننده به دنبال دارد (مانند همه وكالتها) در
حالى كه بيعت چنين نيست.
[1]- در ماجراى كربلا مىخوانيم كه
امام حسين عليه السلام شب عاشورا خطبه خواند و ضمن اظهار قدردانى از يارانش بيعت
خود را از آنها برداشت، تا هر جا مىخواهند بروند، (ولى آنها همچنان وفادار
ماندند) و فرمود: فانطلقوا فى حل ليس عليكم منى زمام (كامل ابن اثير جلد 4 صفحه
57).
اسم الکتاب : يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 296