27- آيا خدا در چيزى حلول مى‌كند؟

گروهى از مسيحيان معتقدند كه خداوند در مسيح حلول كرده، و جمعى از صوفيان نيز چنين عقيده‌اى را درباره سران خود دارند، كه مى‌گويند خدا در وجود آنها حلول نموده است.

به گفته مرحوم علامه حلّى در «كشف المراد» شكى در سخافت و بى‌پايه بودن اين عقيده نيست، چرا كه آنچه از حلول قابل تصور است اين است كه موجودى قائم به موجود ديگرى شود (مثل اينكه مى‌گوئيم گلاب يا عطر و بو در گل حلول كرده) اين معنى مسلماً در مورد خداوند قابل تصور نيست، چرا كه لازمه آن دارا بودن مكان و نياز و حاجت به آن است كه براى واجب الوجود غير ممكن است، و آنها كه معتقد به حلول خداوند در چيزى باشند سرانجام به نوعى از شرك مى‌رسند، و از سلك موحدان عالم خارجند.

صوفيه و مسأله حلول و اتحاد

مرحوم «علّامه حلّى» در كتاب «نهج الحق» بعد از آنكه مى‌گويد: «اتحاد» خداوند با غير او، به گونه‌اى كه هر دو شي‌ء واحد شوند، باطل است، و بطلان آن از بديهيات محسوب مى‌شود، مى‌افزايد: «گروهى از صوفيه اهل سنّت، در اين مسأله مخالفت كرده و گفته‌اند: خداوند با بدن عارفان يكى مى‌شود! حتّى بعضى از آنها گفته‌اند: خداوند عين موجودات است و هر موجودى خدا است (اشاره به مسأله وحدت مصداقى وجود) و بعد مى‌افزايد: اين عين كفر و الحاد است و خدا را شكر كه به بركت پيروى ائمّه اهل بيت عليه السلام ما را از صاحبان عقائد باطله دور داشت».