ندارد. بنابراين، احكام فوق مربوط به كسى است كه عالماً آن را انجام مى‌دهد.

مسأله 261- هرگاه مرد محرم با همسر خود، كه وى نيز محرم است، از روى اجبار نزديكى كند، چيزى بر زن نيست، ولى مرد در صورت علم و عمد علاوه بر كفّاره خود، بايد كفّاره زن را نيز بدهد؛ امّا اگر اين كار با علم و رضايت زن صورت گيرد، هر كدام بايد يك كفّاره- به شرحى كه گذشت- بدهند.

مسأله 262- كفّاره در همه اين موارد، بنابر احتياط واجب، يك شتر است، و فرقى ميان همسر دائم و موقّت نيست.

همچنين نزديكى از جلو و عقب در اين احكام يكسان است.

18- استمناء كردن‌

مسأله 263- هرگاه مُحرِم با خود بازى كند و منى از او خارج شود، حكمش حكم كسى است كه با زنى نزديكى كرده باشد، كه شرح آن در مسائل سابق گذشت، و اگر با همسر خود بازى كند، يا به وسيله نگاه كردن، يا فكر و تصوّر كردنِ چنان صحنه‌هايى، منى از او خارج گردد، كفّاره بر او واجب است؛ بلكه‌