است كه صفوف طواف كنندگان به پشت مقام ابراهيم مى‌رسد، و خواندن نماز در آنجا مشكل مى‌شود، در اين حال نبايد اصرار بر خواندن نماز در نزديكى مقام ابراهيم داشت، بلكه بايد در جايى كه اين مشكل وجود ندارد خوانده شود، و كارهايى كه بعضى از عوام انجام مى‌دهند، مانند اين كه گروهى دست به دست هم مى‌دهند، و حريمى براى نمازگزاران مورد نظر درست مى‌كنند، هيچ ضرورتى ندارد و اگر براى طواف كنندگان، يا ساير نماز گزاران ايجاد مزاحمت كند، خالى از اشكال نيست بلكه بايد عقب‌تر برود تا جايى كه مزاحم طواف كنندگان نباشد.

سؤال 516- اين كه فرموده‌ايد: «واجب آن است كه نماز طواف را پشت مقام بجا آورند» پشت مقام تا چه اندازه است، آيا مى‌توان حدّ معيّنى براى آن فرض‌كرد؟

جواب: اين امر عرفى است؛ يعنى مردم بگويند نماز او پشت مقام است.

سؤال 517- شخصى با اعتقاد به اين كه حجر اسماعيل مقام ابراهيم است، نمازش را در آنجا بجا آورده است. وظيفه‌اش چيست؟ اگر بعد از تقصير متوجّه شود، آيا اعمال بعد از نماز هم بايد اعاده گردد؟