هيچ گاه خواسته تمام مردم دنيا را در نظر نمى‌گيرند.

گاه در يك كشور هم، مردم سالارى داراى تضاد است، چون گاهى منافع 25% از مردم كه در انتخابات پيروز شده‌اند بر 75% مقدّم مى‌شود، و حتّى در جايى كه 51% در يك طرف و 49% در طرف ديگر باشد، باز منافع 49% برآورده نمى‌شود، ولى اگر مردم‌سالارى دينى باشد نه تنها منافع مردم كشور خود، بلكه منافع كشورهاى همسايه و تمام دنيا (رضاى خلق) بايد تأمين شود. ما قائل به مردم‌سالارى هستيم و در نهج‌البلاغه هم در موارد متعدّدى سفارش توده‌هاى مردم شده است، از آن جمله عهدنامه مالك اشتر است كه حضرت به مالك مى‌فرمايد: عامّه مردم پشتيبان اسلام و مدافع تو هستند. پس اگر دنيا بخواهد جنگ نداشته باشد، بايد مردم‌سالارى دينى در آن حاكم و خشنودى خدا مورد توجّه باشد.

امام عليه السلام فصيح و بليغ است و مقتضاى حال را رعايت مى‌كند، در اين جا امام مشاهده مى‌كند كه سؤال كننده اهل كوفه است و آنها كسانى هستند كه رضاى مخلوق را به رضاى خالق ترجيح داده‌اند و امام مى‌فرمايد: اگر شما اطراف على عليه السلام و امام حسن عليه السلام را خالى نكرده بوديد، عزّت دنيا و آخرت داشتيد و چون اين را رعايت نكرديد، در چنگال بنى‌اميّه اسير شده‌ايد.

بنابراين هر پيشنهادى به ما شد، هميشه بايد در نظر بگيريم كه خدا چه مى‌گويد و رضايت او را مدّ نظر قرار دهيم.

موعظه پيامبر صلى الله عليه و آله به ابوذر

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله (لأِبِى ذَر):

«أُوصِيكَ بِتَقْوَى اللَّهِ فَإنَّهُ رَأْسُ الأمْرِ كُلُّهُ قُلْتُ: زِدْنِى قَالَ: عَلَيْكَ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ ذِكْرِ اللَّهِ كَثِيراً فِإنَّهُ ذِكْرٌ لَكَ فِى السَّمَاءِ وَ نُورٌ لَكَ فِى الأرْضِ. قُلْتُ: زِدْنِى، قَالَ: الصَّمْتُ فَإنَّهُ مَطْرَدَةٌ لِلشَّيَاطِينِ وَ عَوْنٌ لَكَ عَلَى أَمْرِ دِينِكَ». [1]

(ابوذر به پيامبر عرض كرد: يا رسول اللَّه صلى الله عليه و آله مرا موعظه كنيد)، حضرت در جواب فرمودند: تو را به تقواى الهى سفارش مى‌كنم، كه سرچشمه همه چيز است. عرض كردم:

يا رسول اللَّه صلى الله عليه و آله مرا (از چشمه فيض خويش) بيشتر بهره‌مند سازيد. حضرت فرمود: بر تو باد تلاوت قرآن و زيادى ياد خدا، چرا كه سبب مى‌شود تا (فرشتگان) در آسمان تو را ياد كنند و در زمين براى تو نور است. عرض‌

[1] بحار الأنوار، ج 74، ص 72.