در بين اين سه قول، قول اوّل صحيح‌تر و دو احتمال ديگر بعيد به نظر مى‌رسد؛ چه اين كه در صدر آيه، جمله‌ «وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأ الَّذى ...» قرينه است بر اين كه اين جريان مربوط به اقوام پيشين است. [1]

شرح و تفسير

«وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأ الَّذى اتَيْناهُ اياتِنا» اى پيامبر! داستان آن مرد را- كه آيات الهى به او عطا شد و مشمول رحمت الهى قرار گرفت- براى مسلمانان و ياران و اصحاب بخوان.

منظور همان احكام تورات و مواعظ آن است؛ يعنى او به احكام تورات و موعظه‌هاى آن كاملًا آشنا و عامل بود. عدّه‌اى ديگر بر اين عقيده‌اند كه مراد از آيات الهى، نايل شدن به اسم اعظم است؛ و از همين جهت بود كه بلعم باعورا مستجاب الدّعوة شد و در جامعه نفوذ فوق العاده‌اى پيدا كرد.

«فَانْسَلَخَ مِنْها فَاتْبَعَهُ الشَّيْطانُ فَكانَ مِنَ الْغاوِينَ» «انْسَلَخَ» از مادّه «سَلَخَ» به معناى «از پوست درآمدن» است. از اين رو، به كسى كه پوست گوسفند را مى‌كَند، سلّاخ مى‌گويند و امّا كلمه «اتْبَعَ» دو معنا دارد:

الف- «اتبع» به معناى «تبع» و «لحق» است؛ يعنى شيطان او را تابع خود گرداند.

ب- به معناى فعل ثلاثى مجرد خود به كار رفته است؛ يعنى شيطان از او تبعيّت كرد. به عبارت ديگر، گمراهى و ضلالتش آنقدر بالا گرفت كه از شيطان‌

[1]- بى شك منظور آيه از دانشمند، هر شخصى كه باشد، همانند ساير آياتى كه در شرايط خاصّى نازل شده است، عموم را در برمى‌گيرد؛ مخصوصاً كه در مورد اين آيه، روايتى از امام باقر عليه السلام وارد شده است كه اين آيه مثلى است براى همه اهل قبله. براى توضيح بيشتر به تفسير نمونه، جلد 7، صفحه 16 ر. ك.