شرح و تفسير آيه‌

پيش از تفسير و به منظور آماده‌سازى ذهنى براى درك عميق‌تر آن، مختصراً به شأن نزول اين آيه شريفه اشاره مى‌شود.

يكى از عمده‌ترين ويژگى‌هاى منافق بهانه جويى اوست. منافق در هر مسأله‌اى بهانه‌جويى و اشكال‌تراشى مى‌كند. او به جهت‌گيرى مخاطب خود كارى ندارد؛ زيرا همواره از موضع مخالف مى‌نگرد و عمل مى‌كند. به عنوان مثال: فرض كنيد شخصى يا گروهى در يك شهر، يك مركز اسلامى شامل مسجد، كتابخانه، مصلّى، بيمارستان، خانه سالمندان و ... بنا كنند، منافق در مقابل اين كار بهانه‌جويى مى‌كند، مى‌گويد: با وجود مردمان گرسنه در اين شهر آيا ساخت چنين بناى بزرگ و پرهزينه‌اى، كارى درست و پسنديده است؟ آيا بهتر نبود كه مخارج ساخت اين مركز، در راه سير كردن گرسنگان صرف مى‌شد؟ آيا بهتر نبود اين هزينه براى ازدواج جوانان نيازمند به كار مى‌رفت؟ آيا بهتر نبود كه با اين پول هنگفت، بيماران تنگدست درمان مى‌شدند؟ آيا بهتر نبود اين سرمايه فراوان در راه تعليم و تربيت جوانان دانش‌آموز و دانشجو مصرف مى‌شد؟!

حال اگر همان شخص يا جمعيّت خيريّه، از ابتدا آن سرمايه عظيم را در امور خيريّه؛ مانند اطعام گرسنگان، كمك به جوانان، درمان بيماران و ... صرف مى‌كردند، باز همان منافق به نوعى ديگر بهانه‌جويى مى‌كرد و مثلًا مى‌گفت: اين چه اسلام و مسلمانى است كه در اين شهر حتّى يك مسجد وجود ندارد و شما سرمايه‌هاى عظيمى را به آن كارهاى بى‌حاصل اختصاص مى‌دهيد! شما با اين كارها اسلام را از بين برديد! از يهود و نصارى ياد بگيريد كه چه عبادتگاههاى زيبايى مى‌سازند، كه انسان را ناخودآگاه به سوى خود جذب مى‌كند! از هندوها ياد بگيريد كه براى بتهاى بى جان خود چه معابد عظيمى بنا مى‌كنند و ....

خلاصه اين كه؛ كار منافق مخالف خوانى، پاشيدن تخم نفاق و اختلاف و ناراحت كردن ديگران است.