گرچه نداشتن وجود خارجى، به مفهوم مثال آسيبى نمى‌رساند، همان گونه كه موضوع بعضى از مثَل‌هاى فارسى وجود خارجى ندارد؛ مانند اين كه شخص را به «غول بى شاخ و دم» تشبيه مى‌كنند، قطعاً چنين حيوانى وجود ندارد؛ ولى چون مَثَل دانه در قرآن آمده و خداوند دانا و حكيم آن را بيان كرده است، حتماً وجود خارجى دارد.

به همين منظور بعضى گفته‌اند: مراد از حبّه در اين آيه شريفه «دانه ارزن» است؛ چون يك دانه ارزن، هفتصد دانه مى‌دهد، نه گندم. ولى از آن جا كه در چند سال گذشته يك كشاورز بوشهرى از يك دانه گندم 4000 دانه به دست آورده بود، «اگر در آيه شريفه، حبّه به گندم نيز تفسير شود، مى‌توان براى آن وجود خارجى پيدا كرد.» [1]

3- منظور از «يُضاعفُ» در آيه شريفه‌

آيا منظور از جمله‌ «وَ اللّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ» اين است كه خداوند به هر كس كه بخواهد بى حساب و ميزان چند برابر مى‌دهد؟ مثلًا به شخص «الف» كه انفاق كرده است، دو برابر و براى شخص «ب» كه صدقه داده است، سه برابر؟ يا اين كه اجر مضاعف حساب خاصّى دارد؟

حكمت خداوند حكيم اقتضا مى‌كند كه اين مطلب بى حساب و ميزان نباشد و اين تفاوت‌ها، به درجات اخلاص، كيفيّت و مورد انفاق، شخص انفاق كننده و انفاق شونده وابسته باشد؛ يعنى پاداش كسى كه قصدى كاملًا الهى دارد با ثواب كسى كه به اين درجه از اخلاص نرسيده است، تفاوت دارد. شخصى كه پنهانى و بدون منّت و آزار، به كسى كمك مى‌كند، با كسى كه آشكارا انفاق مى‌كند، در يك‌

[1]- تفسير نمونه، جلد 2، صفحه 235.