قضاياى عالم را ببيند.

چيزى كه هست در زمان‌هاى گذشته ارتباط بسيارى از موجودات و حوادث به يكديگر روشن نبود مثلًا كسى نمى‌دانست كه تب مالاريا ارتباط به پشه مخصوصى دارد و گرد «د. د. ت» كشنده آن است، لذا هيچ كس (حتى هراكليت كه او را پدر دياليكتيك مى‌دانند!) آنها را بهم مربوط نمى‌دانست، همچنين صدها نظاير آن ولى كم كم پيشرفت علوم به ما اجازه داد كه ربط آنها را درك كنيم.

هچنين هر قدر «علوم» در جاده تكامل پيشروى كنند، و اسرار تازه‌اى از جهان هستى كشف شود، قرابت و خويشاوندى حوادث بيشتر معلوم مى‌گردد، اين موضوع مربوط به دياليكتيك و متافيزيك نيست زيرا هر قدر به وسيله تجربه و آزمايش ارتباط اشيا ثابت شود، هر كس هر مذاق فلسفى هم داشته باشد، در مقابل آن خاضع است، و شكى نيست كه اظهار عقيده درباره تأثير متقابل عمومى موجودات نيازمند به استقراى كامل و احاطه به تمام خواص آنهاست آن هم بستگى به ترقى كامل علوم دارد و با معلومات ناقص كنونى نمى‌توان درباره آن قضاوت قطعى كرد.

هم اكنون از طرق علمى راهى براى اثبات ارتباط و تأثير متقابل بسيارى از حوادث در يكديگر نيست، ولى با اين همه تعجب در اين است كه اين آقايان فقط با ذكر چند مثال براى «ارتباط تكامل‌ها» از قبيل ارتباط يك سيب با وضع دستگاه طبيعت! و ارتباط دانشكده كارگرى پاريس با وضع رژيم سرمايه‌دارى و طبقه كارگر! قناعت كرده و فوراً يك نتيجه كلّى و عمومى از آن گرفته‌اند.

در اينجا بد نيست خلاصه قسمتى از سخنان‌ انگلس‌ را از كتاب «لودويك فويرباخ» درباره پشتيبانى علوم از اين اصل، براى شما نقل كنم تا ببينيم اين‌هايى كه خود را به علم مى‌چسبانند تا چه اندازه حاضرند در مقابل اكتشافات علمى خضوع كنند .. او مى‌گويد:

«سه اكتشاف بزرگ علمى در قرن 19 درخت دياليكتيك را بارور ساختند و به ما فهماندند كه ارتباط تكامل‌هاى عوامل طبيعت، نه تنها در ميان افراد يك نوع برقرار است، بلكه در انواع مختلف نيز حكمفرماست! ...».

1- كشف سلول زنده‌ و چگونگى نشو و نماى آن، كه مرز مابين گياه و حيوان را برداشت و ثابت كرد كه تمام موجودات زنده بيش از يك مشت سلول زنده چيز ديگرى نيستند.

2- كشف تكامل در انسان و حيوان‌ مطابق نظريه داروين، كه عقيده «ثبوت انواع» را از بين برد و ثابت كرد كه حيوانات در حال طى مراحل طولانى از تكامل هستند.

3- كشف تغيير شكل انرژى، كه به مقتضاى آن نور و صوت و حرارت همه بازگشت به يك موضوع مى‌كنند» (دقت كنيد).

ولى مثل اينكه انگلس نخواسته است اين موضوع را فاش كند كه «كشف سلول زنده» اگرچه سد ميان گياه و حيوان را شكست ولى با همان مصالح، سد محكم‌ترى ميان «موجودات زنده» و «غير زنده» ايجاد كرد! چه اينكه سابقاً تصور مى‌كردند بسيارى از موجودات زنده از غير زنده بوجود مى‌آيند، مثلًا مارماهى را از