تمام آن از روح بلند على بن ابى‌طالب عليه السلام و شجاعت بى‌نظيرش تراوش كرده و بر زبان دخترش زينب كبرى عليها السلام جارى شده كه با همان زبان و همان منطق پدر سخن مى‌گويد.

شرح كامل زوايا و ريزه‌كارى‌هاى اين خطبه، تأليف كتاب مستقلى را مى‌طلبد، آنچه در اينجا مى‌توان فهرست‌وار به آن اشاره كرد اين است كه اين خطبه از هفت بخش مختلف كه هفت هدف مهم را دنبال مى‌كند، تشكيل يافته است:

1. نخست اين بانوى شجاع اسلام با چند جمله كوبنده، غرور يزيد را در هم مى‌شكند و با آيه‌اى از قرآن، موضعش را در پيشگاه خدا روشن مى‌سازد و مى‌گويد: هرگز بهره‌ورى از حكومت و كاخ و ثروت را دليل بر امتياز الهى نگير، تو از مصاديق كسانى هستى كه خداوند آنها را به حال خود واگذارده، تا پشت آنها از بار گناه سنگين شود، سپس آنها را از همه چيز ساقط كرده و به دوزخ مى‌فرستد!

2. در بخش دوم، رفتار پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله را با اجداد يزيد در فتح مكه كه همه را مشمول عفو قرار داد با عمل زشت يزيد كه فرزند پيغمبر خدا صلى الله عليه و آله را كشته و سرهاى بريده و خاندان اسير آنها را شهر به شهر مى‌گردانْد، مقايسه كرده و مهر باطل بر پيشانى يزيد مى‌زند.

3. در بخش سوم، جمله‌هاى كفرآميز يزيد را يادآورى مى‌كند و تأكيد بر عدم ايمان او مى‌نمايد، و اينكه به زودى به سرنوشت اشياخ و اجدادش گرفتار شده و به جهنم واصل مى‌شود.

4. سپس تأكيد بر مقام والاى شهيدان مخصوصاً شهداى خاندان پيغمبر صلى الله عليه و آله در كربلا مى‌كند و افتخار به وجود آنها را امتياز بزرگ اين خاندان مى‌شمرد.

5. آنگاه به حضور يزيد در محكمه عدل الهى در قيامت اشاره مى‌كند، در آن دادگاهى كه قاضى آن خداست و خصم او پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و شاهدانش فرشتگان خدا هستند و پايان چنين دادگاهى روشن است.

6. سپس به تحقير فوق‌العاده يزيد مى‌پردازد تا آن حد كه مى‌فرمايد: اگر روزگار به من‌