عثمان، وليد بن عقبة بن ابى‌معيط برادر مادرى خويش‌ [1] را والى كوفه ساخت.

وليد كسى است كه آيه‌ «إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا»؛ «هرگاه شخص فاسقى خبرى براى شما نقل كند، تفحّص و بررسى كنيد» [2]؛ درباره او نازل شده است. علّامه امينى ادّعاى اجماع آگاهان به تأويل و تفسير قرآن را بر اين شأن نزول نقل مى‌كند. [3]

وليد كسى است كه به گفته مسعودى، پيامبر صلى الله عليه و آله وى را اهل دوزخ دانسته است. [4]

وى به هنگام فرماندارى كوفه خلاف‌كاريهاى زيادى انجام مى‌داد كه يكى از آنها نوشيدن خمر بود. روزى با همان حال براى نماز صبح حاضر شد و نماز صبح را چهار ركعت خواند. [5]

پس از عزل وليد- به سبب اعتراض همگانى و ايجاد جوّ بدبينى ميان مسلمين- عثمان «سعيدبن‌عاص» (يكى ديگر از امويان) را فرماندار كوفه ساخت. از وى نيز امورى زشت در آنجا سرزد. [6]

سعيد بن عاص از سرِ غرور و استبداد و بهره‌گيرى همه جانبه از امارت كوفه، آن شهر را «بستان قريش!» ناميد كه مورد اعتراض «مالك اشتر» قرار گرفت. [7]

فرماندار ديگر عثمان «عبداللّه بن عامر بن كريز» است كه پسر دايى عثمان بود. وى پس از عزل «ابو موسى اشعرى» توسّط خليفه، والى بصره شد. عبداللَّه فقط 25 سال داشت! كه فرماندار اين شهر بزرگ شد.

[1]. مسعودى تصريح مى‌كند كه وليد برادر عثمان از جانب مادر بود (مروج الذهب، ج 2، ص 347).

[2]. حجرات، آيه 6.

[3]. الغدير، ج 8، ص 276.

[4]. مروج الذهب، ج 2، ص 334.

[5]. ماجراى شراب نوشيدن وليد به قدرى مشهور است كه حتّى در كتاب صحيح مسلم (كتاب‌الحدود، باب حدّ الخمر، حديث 38) نيز آمده است. (براى اطّلاع بيشتر مراجعه كنيد به: الغدير، ج 8، ص 120 به بعد).

[6]. الغدير، ج 8، ص 120 به بعد و مروج الذهب، ج 2، ص 337.

[7]. تاريخ طبرى، ج 3، ص 365.