شأن نزول:

عبرت‌ها

مفسران و محدثان و ارباب تواريخ، در مورد اين آيات، شأن نزول مفصلى ذكر كرده‌اند كه فشرده آن چنين است:

در سرزمين «مدينه» سه گروه از يهود زندگى مى‌كردند: «بنى‌نضير»، «بنى‌قريظه» و «بنى‌قينقاع» و گفته مى‌شود كه: آنها اصلًا اهل «حجاز» نبودند ولى، چون در كتب مذهبى خود خوانده بودند كه پيامبرى از سرزمين «مدينه» ظهور مى‌كند، به اين سرزمين كوچ كردند، و در انتظار اين ظهور بزرگ، بودند.

هنگامى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله به «مدينه» هجرت فرمود با آنها پيمان عدم تعرض بست، ولى آنها هر زمان فرصتى يافتند از نقض اين پيمان، فروگذار نكردند.

از جمله اين كه: بعد از جنگ «احد» (غزوه احد در سال سوم هجرت واقع شد) «كعب بن اشرف»، با چهل سوار از يهود، به «مكّه» آمدند و يكسر به سراغ قريش رفتند و با آنها عهد و پيمان بستند كه همگى متحداً بر ضد محمد صلى الله عليه و آله پيكار كنند، سپس «ابو سفيان» با چهل نفر از مكيان، و «كعب بن اشرف» يهودى با چهل نفر از يهود وارد «مسجد الحرام» شدند، و در كنار خانه «كعبه» پيمانها را محكم ساختند، اين خبر از طريق وحى به پيامبر صلى الله عليه و آله رسيد.

ديگر اين كه، پيامبر صلى الله عليه و آله روزى با چند نفر از بزرگان و يارانش به سوى قبيله «بنى‌نضير» كه در نزديكى «مدينه» زندگى مى‌كردند آمد، و مى‌خواست از آنها كمك يا وامى بگيرد براى پرداختن ديه دو مقتول از طايفه «بنى‌عامر» كه به دست «عمرو بن اميه» (يكى از مسلمانان) كشته شده بودند، (و شايد پيامبر صلى الله عليه و آله و يارانش مى‌خواستند در زير اين پوشش، وضع «بنى‌نضير» را از نزديك بررسى كنند، مبادا مسلمانان غافلگير شوند).

پيامبر صلى الله عليه و آله در بيرون قلعه يهود بود، و با «كعب بن اشرف» در اين زمينه صحبت مى‌كرد، در اين هنگام در ميان يهوديان بذر توطئه‌اى پاشيده شد، و با يكديگر گفتند: