معروف «صفا» و «مروه» بود.

در بسيارى از روايات، كه از طرق شيعه و اهل تسنن آمده، چنين بازگو شده است كه: در عصر جاهليت، مشركان در بالاى كوه «صفا» بتى نصب كرده بودند به نام «اساف» و بر كوه «مروه» بت ديگرى به نام «نائله»، به هنگام سعى از اين دو كوه بالا مى‌رفتند و آن دو بت را به عنوان تبرك با دست خود مسح مى‌كردند. [1]

مسلمانان به خاطر اين موضوع از سعى ميان صفا و مروه كراهت داشتند و فكر مى‌كردند در اين شرائط سعى صفا و مروه كار صحيحى نيست.

آيه فوق نازل شد و به آنها اعلام داشت «صفا» و «مروه» از شعائر خداوند است اگر مردم نادان آنها را آلوده كرده‌اند دليل بر اين نيست كه مسلمانان فريضه سعى را ترك كنند.

ضمناً در اين كه آيه شريفه در چه موقع نازل شد، گفتگو است، طبق پاره‌اى از روايات، به هنگام «عمرة القضا» (سال هفتم هجرى) بوده است و يكى از شرائط پيامبر صلى الله عليه و آله با مشركان در اين سفر اين بود كه آن دو بت را از صفا و مروه بردارند، آنها نيز به اين شرط عمل كردند ولى بعد آنها را به جاى خود باز گرداندند! همين عمل، سبب شد كه بعضى از مسلمانان از سعى صفا و مروه خوددارى كنند كه آيه شريفه آنها را نهى كرد. [2]

و بعضى احتمال داده‌اند: آيه، در «حجة الوداع» (آخرين حج پيامبر در سال دهم هجرى) نازل شده است، اگر اين احتمال را قبول كنيم مسلماً در آن زمان نه تنها در صفا و مروه بتى وجود نداشت، بلكه در محيط «مكّه» نيز از بت اثرى نبود، بنابراين بايد قبول كنيم اين ناراحتى مسلمانان از سعى ميان صفا و مروه به خاطر همان سابقه تاريخى و وضع گذشته آنها بوده كه بت «اساف» و «نائله» بر آنها قرار داشت.

[1] «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث؛ «جوامع الجامع»، ج 1، ص 168.

[2] «كافى»، ج 4، ص 435، ح 8؛ «وسائل الشيعه»، ج 13، ص 468؛ «بحار الانوار»، ج 96، ص 235 و 237.