در اينجا رويه قضايى منبع قانونى قاعده فوق است و سوابق آن رويه قضايى جزء منابع تاريخى و غير مستقيم محسوب مى‌شوند. [1]

در شريعت يهودى شش منبع را منبع رسمى يا قانونى شمرده‌اند كه به آنها اشاره مى‌كنيم:

الف) سنّت‌

منظور از سنّت (قبالا) [2] در اينجا عبارت است از «سنّتى كه از شخص به شخص انتقال يافته است» و سابقه آن به موسى برمى‌گردد و وى نيز آن را از خدا دريافت كرده است (تلمود، آووت 1: 1). [3] اين منبع، بر خلاف ديگر منابع قانونى حقوق يهود، ايستا و ثابت است و دستخوش تغيير و تحوّل نيست؛ امّا ديگر منابعى كه به آنها اشاره مى‌شود، كاركردشان در تحول و گسترش مداوم حقوق يهودى و پاسخگويى به مسائل ناشى از مقتضيات زمان و مكان است.

سنّت يهودى، چنان كه پيش‌تر اشاره شد، در قالب شريعت مكتوب و سنّت شفاهى است. شريعت مكتوب در قالب تورات نازل شده است و سنّت شفاهى نيز قرنها پس از تورات در شكل ميشنا و تلمود به صورت «مكتوب» در آمد.

ب) ميدراش‌ [4] (تفسير)

در حوزه هلاخا، واژه‌ ميدراش‌ «تفسير» به معنايى شبيه «تفسير» در نظام‌هاى حقوقى جديد به كار مى‌رود. ميدراش‌ شامل قواعدى است كه از تفسير شريعت مكتوب و هلاخاهاى دوره‌هاى مختلف استنتاج شده است. واژه‌ ميدراش‌ گاه اشاره است به فرايند ويژه تفسير يك متن خاص (هرمنوتيك)؛ از اين جهت، تلمود نيز مشتمل بر ميدراش‌ است. گاه نيز ميدراش‌ به معناى تدوين نتايج فرايند تفسيرى است كه در آن مجموعه‌اى از تفسيرها گرد مى‌آيند. [5] ميدراش‌ در اين معنا به مجموعه‌هاى گسترده تفسير كتاب مقدّس كه خارج از تلمودند اشاره دارد؛ اين مجموعه‌ها هم شامل هلاخايند و هم شامل اگادا، و به صورت مستقل در دسترس‌اند. ميدراش‌ منبع اصلى حقوق يهودى (پس از سنّت) است.

در روزگاران گوناگون، محقّقان يهودى در حوزه هلاخا با دو مشكل روبه‌رو مى‌شوند: 1. رفع مشكلات ناشى از مطالعه عبارات كتاب مقدّس؛ 2. حلِ مشكلات جديدى كه در زندگى روزمره پيش مى‌آيد، به ويژه مسائل ناشى از تغيير در مناسبات اقتصادى و اجتماعى. عالمان يهودى براى رفع مشكل در اين دو حوزه از ميدراش‌ كمك گرفته‌اند و آن را بر ديگر راه‌هاى حل چنين مشكلاتى- كه در پى خواهد آمد- برترى داده‌اند. ايشان قبل از يافتن‌

[1].

Salmond, op. cit., p. 901- 21, Cf. M. E., p. 511- 61," MishpatIvri", EJ., v. 21.

[2].kabbalah

[3].Cf .Maim .,Introduction to Comm .Mishnah .

[4].midrash

[5].

Cf. Jacob Neusner and Tamara Sonn, Comparing Religions Through Law, Judaism and Islam, p. 28- 3.