ريشونيم، مى‌توان به اسحاق الفاسى، ابن ميمون، يعقوب آشر، يوسف قارو، اشاره كرد. [1]

ط) دوره احَرونيم (متأخّران)

دوره احرونيم، [2] به معناى «متأخران» يا مراجع متأخر، از زمان يوسف قارو و موسى ايسرلس در قرن شانزدهم آغاز مى‌شود و تا قرن هجدهم و به نقلى تا عصر حاضر ادامه مى‌يابد. علّت نام‌گذارى ايشان به «متأخران» آن است كه از مراجع متقدّم، يعنى ريشونيم، متمايز شوند.

كتاب‌ شولحان عاروخِ‌ يوسف قارو، به همراه‌ مَپّا اثر موسى ايسرلس كه در حقيقت براى رفع كاستى‌هاى كتاب قارو نوشته شد، نقطه اوج قانون‌نامه‌نويسى در حقوق يهودى است و اين كتاب، با افزوده‌هاى ايسرلس، مرجع مورد قبول حقوقى و شرعى در همه روزگاران بعدى تلقى شده است، و از اين رو است كه تدوين اين آثار را نقطه آغاز دوره بعد، يعنى احرونيم، دانسته‌اند.

در ميان سرشناس‌ترين دوره احرونيم مى‌توان به داوود بن سموئيل هَلوى، [3] شبتاى بن مئير هَكوهن، [4] هارون كيدانوور [5] و سليمان گنزفريد [6] اشاره كرد. [7]

ى) دوره لغو استقلال قضايى يهود تا عصر حاضر

با لغو استقلال قضايى يهود در سرزمين‌هاى آوارگى، نقطه عطفى در تحوّلات شريعت يهودى پديد آمد. اين دوره را مى‌توان به چند بخش تقسيم كرد: از اواخر قرن هجدهم تا آغاز قرن بيستم، از آغاز قرن بيستم تا زمان اشغال فلسطين و تأسيس دولت اسرائيل در 1948؛ و از استقرار آن دولت به بعد. [8]

تا پيش از قرن هجدهم، يهوديان بخش مجزايى را در درون جامعه، به ويژه در كشورهاى اروپايى، تشكيل مى‌دادند. با اين همه، يهوديان در اين جوامع از استقلال نسبى قضايى به ويژه در موضوعات مدنى و نيز اجراى برخى مجازات‌ها در آنچه مربوط به خودشان بود، برخوردار بودند.

از قرن هجدهم با مطرح شدن نظريه «تساوى همه افراد بشر بدون توجّه به نژاد و مذهب و ...» در اروپا، يهوديان نيز آزادى بيشترى يافتند. اين آزادى پيامدهايى براى يهوديان داشت. از يك سو، دولت‌هاى اروپايى استقلال قضايى يهوديان را كه تا آن زمان وجود داشت لغو كردند، چرا كه به اعتقاد ايشان، لازمه تساوى افراد اين بود كه همه شهروندان دعاوى خود را بر اساس قانون واحدى در دادگاه رسمى كشور مطرح كنند. از اين رو، يهوديان از

[1].

M. E., op. cit., p. 221, I. T. S.," Rishonim", EJ, v. 41, p, 291- 3.

[2].ahEaronim

[3].David benSamuel HaLevi

[4].David benSamuel HaLevi

[5].Aaron Kaidanover

[6].Solomon Ganzfried

[7].Y .Ho .,"AhEaronim ",EJ .,v .71 ,p .531 -8 .

[8].M .E .,op .cit .,321 .