محسوب مى‌شود.

10. برخى از پزشكان معتقدند كه ازدواج‌هاى فاميلى منشأ برخى از بيمارى‌ها براى فرزندان حاصل از آن است. آيا چنين ازدواج‌هايى با توجّه به احتمال خطر، حرام يا مكروه است؟

11. تغيير جنسيّت چه حكمى دارد؟ آيا هر انسانى مجاز است جنسيّت خويش را تغيير دهد؟

اساساً اين كار امكانپذير است؟ و در صورت امكان و جواز، وضعيت ازدواج و محرميّت و ساير احكام، تابع جنسيّت جديد است يا قديم؟

12. اين روزها شبيه‌سازى (كلوئوليسم) بحث‌هاى فراوان و گوناگونى را در پى داشته است.

ديدگاه اسلام پيرامون اين پديده نو و جديد چيست؟

اگر بشر روزى موفق به اين كار در مورد انسان شود، وضعيّت انسان حاصل از شبيه‌سازى از نظر محرميّت، ارث، ولايت، حضانت و مانند آن چگونه خواهد بود؟

و ده‌ها مسأله مستحدثه ديگر پزشكى، كه به همين مقدار قناعت مى‌كنيم. [1]

13. نماز و روزه در قطبين كه روز و شب آن هر كدام شش ماه به طول مى‌انجامد، يا روز و شب‌هاى طولانى يك ماه، يا يك هفته، يا كمتر و بيشتر دارد، به چه شكلى انجام مى‌شود؟ مسأله قُطبين هر چند در عصر ائمّه و حتّى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله نيز وجود داشته، ولى سفر به آنجا و سكونت در مناطق قطبى در قديم ممكن نبوده است يا اخبارش به ما نمى‌رسيد؛ لذا از مسائل مستحدثه محسوب مى‌شود.

14. نماز در سفرهاى فضايى كه روز و شب و صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشا قابل تشخيص نيست، چگونه انجام شود؟ مسافران فضا به كدام سمت نماز بخوانند؟ چگونه وضو بگيرند، يا تيمم كنند؟

15. چنانچه انسان با هواپيماهاى سريع السير در جهت حركت زمين سفر كند، و نماز ظهر را در فرودگاه مبدأ بخواند و زمانى به فرودگاه مقصد برسد كه هنوز اذان ظهر را نگفته باشند، آيا به هنگام ظهر بايد نماز ظهر را مجدداً بجا آورد.

همچنين اگر مثلًا در مكّه معظّمه سى روز روزه ماه رمضان را بگيرد، سپس به كشورى سفر كند كه هنوز ماه رمضان تمام نشده، آيا لازم است يك روز ديگر روزه بگيرد؟ آيا سى و يك روز روزه بر او واجب بوده است؟ همچنين اگر شخصى نذر كند كه روز عيد غدير روزه بگيرد، و آن روز را طبق نذرش در مكّه (با قصد ده روز) روزه گرفته و عصر همان روز به ايران حركت كند، و روز بعد در ايران عيد غدير باشد، آيا لازم است دوباره روزه بگيرد؟

16. آيا شخص روزه‌دار مى‌تواند موادّ غذايى، يا داروهاى تقويت‌كننده را از طريق تزريق وارد بدنش كند؟

[1]. علاقه‌مندان مى‌توانند شرح بيشتر را در كتاب‌ استفتائات جديد، نوشته آية اللَّه العظمى مكارم شيرازى، جلد اوّل و دوم و سوم بخش احكام پزشكى مطالعه فرمايند.