اسم الکتاب : دائرة المعارف فقه مقارن المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 453
ج) مسائل مالى كه از دائره عقود و ايقاعات خارج
است و آن پنج كتاب است: غصب، احياى موات، لقطه، فرايض و مواريث.
بخش سوم مسائل مربوط به نظام خانواده كه شامل شش كتاب است: نكاح،
طلاق، خلع و مبارات، ظهار، ايلا و لعان.
بخش چهارم احكام حلال و حرام مربوط به تغذيه
كه شامل چهار كتاب است: صيد و ذباحه و اطعمه و اشربه.
بخش پنجم سياسات است كه شامل هشت كتاب است:
جهاد، امر به معروف و نهى از منكر، قضا، شهادات، حدود و تعزيرات، قصاص، ديات و
نظام الحكومة.
ساختار فقهى اهل سنّت:
در ميان فقها و محدّثان اهل سنّت نيز تقسيمات مختلفى براى كتب فقهى ديده
مىشود كه بعضى با آنچه در ميان اماميّه مشهور است قريب الافق مىباشد و بعضى
كاملًا متفاوت است اكنون به سراغ تقسيمات چند فقيه و محدّث معروف اهل سنّت
مىرويم:
1. در صحيح بخارى تقسيم ابواب فقه و فضايل به صورت زير ديده مىشود:
الف) بعد از ذكر آغاز نبوّت پيامبر اكرم و كتاب
ايمان و علم به سراغ عبادات مىرود. از وضو گرفته تا حج و صوم، در هفت باب آنها را
بيان مىكند.
ب) سپس به سراغ ابواب معاملات مىرود و در نه باب
(از بيع شروع كرده و به هبه ختم مىكند) آنها را آورده است.
ج) در بخش سوم شهادات، وصايا و جهاد را آورده
است.
د) در بخش چهارم كتابهاى نكاح، طلاق، خلع، لعان
و نفقات كه مربوط به تشكيل خانواده است، ذكر مىكند.
ه) در بخش پنجم اطعمه و اشربه و ذبايح و صيد و
اضاحى (قربانى) را آورده است و در اين بخش رواياتى را در مسائل طبّى در دو كتاب
آورده است.
و) در بخش ششم به قسمتى از آداب، تحت عنوان كتاب
اللباس و كتاب الأدب و الاستيذان (اذن طلبيدن و سلام كردن براى ورود در خانه و
مانند آن) و كتاب الدعوات (دعا كردن) اشاره مىكند.
ز) و در بخش هفتم كتاب الايمان و النذر و الفرائض
و مواريث آمده است.
ح) و در بخش هشتم حدود و ديات و احكام مرتدّ و
مانند آن را ذكر كرده است.
در لابهلاى اين كتب، كتابهاى ديگرى ديده مىشود درباره فضايل صحابه و فضائل
قرآن و ليلة القدر و مانند آن كه در ظاهر ارتباط چندانى با كتابهاى قبل و بعد آن
ندارد.
در مجموع نظم خاص منطقى بر مجموع اين كتاب حكم فرما نيست مثلًا اوّلين كتاب،
كتاب «بدء الوحى» و آخرين كتاب (كتاب 43) كتاب «التوحيد» است و در لابهلاى اين
كتابها كتبى به عنوان بدء الخلق و كتاب التفسير و امثال آن ديده مىشود كه ظاهراً
با كتابهاى قبل و بعد مربوط نيست و همچنين
اسم الکتاب : دائرة المعارف فقه مقارن المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 453