يا اينكه نگاه به زنان نامحرم بى‌حجاب طبق آيات و روايات ممنوع است. امّا اينكه نگاه به زنان بى‌حجابى كه در تلويزيون ظاهر مى‌شوند در پخش مستقيم يا غير مستقيم، جايز است يا نه؟ نمى‌توان تشخيص آن را به عهده توده مردم گذاشت. فقيه است كه مى‌تواند بگويد: چنين نگاهى از مصاديق موضوع حرمت نيست زيرا موضوع كلّى نظر، منصرف به جايى است كه چهره به چهره يا لااقل در آيينه باشد، بنابراين اگر در مورد فوق، مفسده خاصّى مترتّب نشود احكام نظر به نامحرم در آن جارى نيست.

و از همين قبيل است مثالهاى چهارگانه گذشته (صعيد، غنيمت، استقبال قبله و قهقهه) و مثال‌هاى فراوان ديگرى كه در سرتاسر فقه مشاهده مى‌شود.

3. موضوعاتى كه تشخيص آن براى عرف عام كار پيچيده‌اى نيست مثل اينكه آيا اين مايع رنگين خون است يا نه؟ يا فلان آب گل‌آلود مضاف است يا مطلق؟ و رؤيت هلال با چشم عادى حاصل شده است يا نه؟ اين گونه موضوعات امورى است كه تشخيص آن براى عامه افراد امكان‌پذير است و نياز به تبعيّت از نظر مجتهد يا متخصّصان ندارد.

شكّى نيست كه قسم دوم از اين اقسام سه‌گانه نيز همانند بحث از عناوين كلّى موضوعات، جزء «فقه» است و مسئوليتش را فقيه به عهده دارد.

1. قرآن كريم.

2. نهج البلاغه (با تحقيق دكتر صبحى صالح).

3. الاختصاص، شيخ مفيد، جامعه مدرسين، قم.

4. اصول سرخسى، محمّد بن احمد سرخسى، دار الكتاب العلميّة، بيروت، چاپ اوّل، 1414 ق.

5. الاصول العامة للفقه المقارن، سيّد محمّد تقى حكيم، مؤسسه آل البيت، چاپ دوم، 1390 ق.

6. بحار الأنوار، محمّد باقر مجلسى، مؤسسة الوفاء، بيروت، چاپ اوّل، 1403 ق.

7. التحقيق في كلمات القرآن الكريم، حسن المصطفوى، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، چاپ اوّل، 1371 ش.

8. التفسير المنير، الدكتور وهبة الزحيلى، دار الفكر المعاصر، چاپ اوّل، 1411 ق.

9. تفسير ابن عاشور، محمّد الطاهر ابن عاشور، مؤسسة التاريخ، چاپ اوّل، بيروت.

10. تفسير مراغى، احمد مصطفى مراغى، دار احياء التراث العربى، بيروت.

11. الدرّ المنثور، جلال الدين سيوطى، دار المعرفة، چاپ اوّل، 1365 ق.

12. دعائم الاسلام، نعمان بن محمّد، دار المعارف، مصر، چاپ دوم، 1385 ق.

13. روضة الواعظين، محمّد بن فتال نيشابورى، منشورات رضى، قم.

14. سنن دارمى، عبد اللَّه بن بهرام دارمى، مطبعة الاعتدال، دمشق.

15. سنن ابى داوود، سليمان بن اشعث سجستانى، دار الفكر، بيروت، چاپ اوّل، 1410 ق.

16. سنن نسائى، احمد بن شعيب نسائى، دار الفكر بيروت،