حادثه دور مى‌شود.

بسيارى از حشرات هستند كه اندام آنها يا بال و پرشان به شكل شاخه‌هاى درختانى است كه روى آنها مى‌نشينند بطورى كه پيدا كردن آنها در آن محيط كار مشكلى است.

حيواناتى هستند كه مى‌توانند در چند لحظه تغيير رنگ دهند و خود را به رنگ محيط درآورند و با اين سيستم دفاعى شگفت‌انگيز، و عجيب، از ديدگاه دشمن دور بمانند، جاندارانى كه به هنگام خطر خود را به صورت جسم بيجانى در مى‌آورند و در گوشه‌اى متوقف و بى‌حركت مى‌مانند تا دشمن را به اين وسيله اغفال كنند از همين روش «تقيّه‌» بهره‌گيرى دارند.

كوتاه سخن اين‌كه آنها كه مى‌پندارند مسأله تقيّه از ويژگى‌هاى اسلام يا از ويژگى‌هاى «شيعه» است برداشت صحيحى از مفهوم «تقيّه» ندارند يا براى فهم اين موضوع به گفتگوهاى مخالفان قناعت كرده‌اند ويا با حدس و تخمين و پيش‌داورى‌هاى بى‌دليل مفهومى براى آن ساخته و به مبارزه با آن برخاسته‌اند، و يا بر سر لفظ دعوا دارند.

به هر صورت از مجموع آنچه در بالا آورديم معلوم شد كه روش تقيّه و استتار هويت و عقيده باطنى و پنهان نگه داشتن موضع‌گيرى‌ها- به عنوان يك تاكتيك مؤثر و عاقلانه- موضوعى است كه در همه مكتب‌ها كم و بيش وجود دارد، منتها هميشه «اقليت‌هاى صالح»، در برابر اكثريت‌هاى ناصالح، براى حفظ و نگهدارى نيروهاى خويش نياز بيشترى به استفاده از اين تاكتيك دارند.

بنابراين آنچه مى‌شنويم كه بعضى از مخالفان ما، تقيّه را به عنوان يك نوع ترس بدون دليل، يا محافظه كارى‌هاى بدون دليل و حفظ منافع شخصى و فدا كردن مصالح نوع ... محكوم مى‌كنند و آن را دليل بر ترك حريت و شهامت و آزادگى معرفى مى‌نمايند اشتباهى است كه از اشتباه ديگر سرچشمه گرفته و قضاوتى است عجولانه و دور از انصاف و واقع‌بينى.

به همين دليل در تاريخ معاصر و گذشته روش تقيّه به عنوان يك پل پيروزى به طور فراوان مورد استفاده قرار گرفته است.

در جريان چهارمين پيكار «اعراب» و «اسرائيل» كه در رمضان سال 52 واقع گرديد و افسانه شكست‌ناپذيرى اسرائيل در همان ساعات نخستين جنگ در صحراى سينا در خاك مدفون گرديد و خط دفاعى افسانه‌اى «بارلو» در هم كوبيده شد، عامل استتار و تقيّه يكى از مهم‌ترين عوامل اين پيروزى بود.

اگر مصرى‌ها و سورى‌ها نقشه عظيم جنگى و نقل و انتقالات خود را تا آخرين لحظه مكتوم نمى‌داشتند هرگز اسرائيل به اين سادگى گرفتار شكست نمى‌شد.

در زندگى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله كه دوست و دشمن در شهامت و شجاعت و تدبير او ترديد ندارند مسائلى همانند سه سال‌ دعوت مخفيانه‌ و همچنين‌ هجرت او كه در كمال استتار صورت گرفت به طورى كه آن حضرت از حلقه محاصره دشمن گذشت بدون آن‌كه متوجّه شوند سپس پنهان شدن در عمق‌ غار ثور، و