فصل دوم: تعزير از ديدگاه فقهاى بزرگ‌

[استعمال تعزير در معناى لغوى‌]

قبل از بيان كلمات فقهاى اسلام، توجّه به اين نكته لازم است كه واژه تعزير نه «حقيقت شرعيّه» دارد، نه «حقيقت متشرّعه»، و نه «حقيقت فقهيّه».

توضيح اين كه هرگاه قانونگذار اسلام براى كلمه و واژه‌اى معناى خاصّى در نظر بگيرد كه دايره آن تنگ‌تر يا وسيع‌تر از معناى لغوى آن باشد، گفته مى‌شود كه آن كلمه «حقيقت شرعيّه» دارد. مانند واژه «صلاة» كه در لغت به معنى هر نوع دعا است، ولى قانونگذار اسلام براى آن تفسير خاصّى بيان كرده، و آن را در دعاى مخصوص و ويژه، و با اركان معيّنى به كار گرفته است.

و چنانچه واژه‌اى حقيقت شرعيّه نداشته باشد، امّا مسلمانان، كه از آنان به متشرّعه تعبير مى‌شود (كسانى كه پايبند به احكام شرعى هستند)، براى آن به تدريج معنايى خاص در نظر بگيرند، كه دايره آن تنگتر يا وسيع‌تر از معناى لغوى باشد، «حقيقت متشرّعه» ناميده مى‌شود.

ولى اگر كلمه‌اى نه حقيقت شرعيّه داشته باشد، و نه حقيقت متشرّعه؛ بلكه فقها آن را به معناى خاصّى تفسير كنند، آن را «حقيقت فقهيّه» مى‌نامند.