2- ابن منظور اندلسى‌

[1]، از ديگر دانشمندان علم لغت، تعزير را چنين تفسير مى‌كند:

«العزر اللوم ... و العزر و التعزير ضرب دون الحد، لمنعه الجانى من المعاودة و ردعه المعصية ... و العزر النصر بالسيف ... و اصل التعزير المنع و الرد، فكأنّ من نصرته قد رددت عنه اعدائه، و منعتهم عن اذاه، و لهذا قيل للتأديب الذي هو دون الحد تعزير، لانه يمنع الجانى ان يعاود الذنب‌ [2]؛ ريشه اصلى تعزير به معنى سرزنش و ملامت كردن است ... همان‌گونه كه ريشه اصلى آن به معناى تازيانه كمتر از حدّ شرعى نيز مى‌باشد، و علّت اين كه آن را تعزير ناميده‌اند اين است كه گنهكار را از تكرار آن بازمى‌دارد، و مانع انجام دوباره گناه مى‌گردد ... اين واژه در يارى رساندن با شمشير نيز به كار رفته است ... ولى اصل تعزير منع كردن و بازداشتن است، زيرا كسى را كه كمك مى‌كنى گويا دشمنانش را از او بازداشته، و مانع آزار و اذيّت آنها گشته‌اى، و بدين جهت است كه به تأديب كمتر از حدّ شرعى تعزير گفته مى‌شود؛ زيرا مانع تكرار آن گناه توسّط جانى مى‌گردد.»

3- ابن اثير

[3] كه از قديمى‌ترين كارشناسان لغت عرب است، مى‌گويد:

«اصل التعزير المنع و الرد؛ فكأنّ من نصرته قد رددت عنه اعدائه، و منعتهم‌

[1]. محمّد بن مكرم ابن منظور الاندلسى در محرّم سال 630 ه- ق به دنيا آمد. او علاوه بر لغت، در علوم نحو و تاريخ نيز مهارت داشت، و مدّتى قاضى طرابلس بود، و بالاخره در شعبان سال 711 ه- ق وفات كرد.

[2]. لسان العرب، جلد 4، صفحه 561.

[3]. مجد الدين ابو السعادات المبارك بن ابى الكرم محمد بن محمد بن عبد الكريم الشيبانى الجزرى الاربلى كتابهاى متعدّدى تأليف نموده، كه كتاب مذكور از مشهورترين آنهاست. وى در جزيره ابن عمر و در سال 554 ه- ق متولّد گرديد، سپس به موصل منتقل شد، و در آنجا رشد كرد، و در سال 606 ه- ق در همان شهر دار فانى را وداع گفت.