فدايت گردم، پس چه مقدار او را بزنم؟ فرمود: يك تازيانه! عرض كردم:

به خدا قسم اگر بداند كه بيش از يك تازيانه به او نمى‌زنم تمام زندگى‌ام را از بين مى‌برد. امام فرمود: در اين صورت دو تازيانه بزن! عرض كردم: اين كار مساوى با نابودى زندگى من است. اسحاق بن عمار مى‌گويد: من در اين باره آن قدر چانه زدم كه امام تا پنج تازيانه اجازه دارد، سپس خشمگين شد، و فرمود: اى اسحاق! اگر مقدار تأديب جرمى كه مرتكب مى‌شود را مى‌دانى همان را جارى كن، و از حدّ و مرزهاى الهى تجاوز مكن!»

امّا سند حديث: در مورد عثمان بن عيسى، كه اين روايت را از اسحاق بن عمّار نقل كرده، سه نظريّه وجود دارد:

الف) وى از غاصبين اموال و دارايى‌هاى امام كاظم عليه السّلام بوده، و پس از امام صادق عليه السّلام امام هفتم را به امامت نپذيرفته است، هر چند در آخر عمر توبه كرد. بنابراين، نمى‌توان روايات وى را پذيرفت.

ب) او از اصحاب اجماع به شمار مى‌رود، كه جمع بزرگى شهادت بر وثاقت آنان داده‌اند.

ج) گروه سوم نه وى را مذمّت نموده، و نه تأييدش مى‌كنند؛ بلكه درباره او توقّف كرده، و رواياتش را نمى‌پذيرند.

بنابراين تكيه بر روايت مورد بحث به تنهايى مشكل است.

ضمنا منظور از «غلام» در روايت فوق نوجوان كم سنّ و سال مى‌باشد.

خلاصه اين كه طايفه اوّل دلالت مى‌كند كه مقدار تأديب 5 تا 6 شلّاق است.

[2- رواياتى دال بر سه تازيانه‌]

گروه دوم: رواياتى كه آن را سه تازيانه مى‌داند.

1- سكونى از امام صادق عليه السّلام، و آن حضرت از پدرانش، از حضرت على عليه السّلام نقل مى‌كنند كه روزى عدّه‌اى از دانش‌آموزان دفتر مشق خود را به‌