بدون عوامل و انگيزه‌هاى مذكور، يا با عوامل و انگيزه‌هاى سبكترى دست به خلاف مى‌زند، متفاوت است، و مجازات آنها يكسان نمى‌باشد. خداوند متعال اين عوامل را در نظر گرفته، و بدين جهت پيرمرد و پيرزنى كه آلوده عمل منافى عفّت مى‌شوند را مجازات سخت‌ترى مى‌كند.

آنچه ذكر شد تنها پنج نمونه از عوامل تخفيف يا تشديد مجازات بود، و منحصر به آن نمى‌باشد.

حاكم شرع با توجّه به همه اين عوامل مقدار تعزير را مشخّص مى‌كند.

حتّى اگر در مجرمى تعدادى از عوامل تخفيف دهنده و بخشى از عوامل تشديد مجازات وجود داشت، حاكم با توجّه به مجموعه عوامل، حكم صادر مى‌كند. از مطالب بالا روشن شد كه در حقيقت حاكم شرع مخيّر نمى‌باشد، بلكه ظاهرا و نسبت به مصاديق مختلف تخيير دارد.

نكته دوم: وحدت رويّه‌

چنانچه تخيير قضات در تعيين مقدار تعزير، سبب اختلال در امور قضايى گردد، مى‌توان در حكومت اسلامى به عنوان ثانوى براى هر جرمى مجازات معيّنى قرار داد، تا هرج و مرج از بين برود، و امور قضايى در شرايط دنياى كنونى دچار اختلال نگردد، و چهره احكام نورانى اسلام مخدوش نگردد.

نكته سوم: تعزيرات تعليقى‌

منظور از تعزيرات تعليقى آن است كه قاضى با توجّه به عوامل تخفيف و تشديد مجازات در مجرم، حكم وى را صادر كند؛ مثل اين كه او را به‌