15- چنانچه شخصى از اهل كتاب مسلمانى را قذف كند، علاوه بر حدّ قذف، هفتاد و نه ضربه شلّاق نيز به عنوان تعزير بر وى جارى مى‌گردد [1].

خلاصه اين كه در اين گروه از روايات، كه منحصر به آنچه ذكر شد نمى‌باشد، در مورد برخى از مصاديق تعزير اعداد خاصّى ديده مى‌شود.

[سنجش گروههاى چهارگانه روايات‌]

اكنون بايد گروههاى چهارگانه روايات را با هم بسنجيم، تا حكم نهايى روشن شود.

طرق جمع بين روايات‌

چهار گروه از روايات، كه مقدار تعزير بحث در آن مطرح شده را به طور مشروح ذكر كرديم. طايفه اوّل مقدار آن را به نظر حاكم شرع مى‌دانست.

طايفه دوم فقط حدّ اكثر آن را مشخّص كرد، كه بايد كمتر از حدّ شرعى باشد. طايفه سوم براى تمام تعزيرات عدد خاصّى را پيشنهاد مى‌كرد، و بالاخره در طايفه چهارم براى هر تعزيرى عددى مخصوص بيان شد. آيا ممكن است به همه اين روايات عمل شود؟

احتمالات سه‌گانه در مورد گروه چهارم‌

اوّل: [ما دون الحد بودن حد و تعيين آن توسّط حاكم‌]

اين كه تعزير ما دون الحد است، و مقدار دقيق آن توسّط حاكم شرع تعيين مى‌شود، مگر در موارد خاصّى كه روايت مقدار آن را مشخّص كرده باشد. بنابراين، گروه چهارم در حقيقت به منزله استثناى گروه اوّل و دوم است.

سؤال: اين احتمال هر چند نظريّه بديعى به نظر مى‌رسد، ولى مشكل‌

[1]. وسائل الشيعة، جلد 18، ابواب حدّ القذف، باب 17، حديث 3.