مسيح و مادرش را خدا خواندند مى‌باشد، مثل اين كه كسى به ديگرى بگويد مرا بيامرز، يا مرا در برابر دشمنم يارى ده، يا بيمار مرا شفا ببخش! ... و اگر از امورى باشد كه مخلوق قادر بر آن است، مطالبه از او گاه جايز است و گاه حرام ... پيامبر صلى الله عليه و آله به عبّاس فرمود: هر گاه چيزى را مى‌خواهى از خدا بخواه، و هر گاه يارى مى‌طلبى از او بطلب، آن حضرت به گروهى از يارانش سفارش كرده بود كه چيزى از مردم نخواهند، حتّى اگر تازيانه از دست يكى از آنها مى‌افتاد به ديگرى نمى‌گفت: تازيانه مرا بردار و به من بده، اين از آن نوعى است كه نهى شده است و دعا، تقاضاى مجاز است». [1]

بنابراين اگر كسى كار خدا را از غير خدا بخواهد و او را مستقل در انجام آن بداند مشرك است، ولى اگر از او شفاعتى بخواهد كه كار خود او است و خدا به او داده، هيچ اثرى از شرك در آن نيست، بلكه عين ايمان و توحيد است.

كلمه‌ «مع» در آيه: «فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللّهِ أحَداً» نيز به خوبى به اين موضوع گواهى مى‌دهد كه نبايد كسى را در رديف خداوند، مبدأ اثر مستقل دانست.

غرض از اصرار و تأكيد روى اين بحث آن است كه تحريف مفهوم شفاعت، نه تنها بهانه‌اى به دست خرده‌گيران بر مذهب داده است، بلكه سبب تفرقه در ميان دو قشر عظيم مذهبى نيز شده است.

جمع بندى مباحث نخستين انگيزه گرايش به مذهب:

از مجموع بحثهاى گذشته نتيجه مى‌گيريم كه بر خلاف آن چه در گفتگوهاى‌

[1]. زيارة القبور، ص 152، به نقل كشف الارتياب، ص 268.