3- جاذبه فوق العاده نهج البلاغه‌

تمام كسانى كه با نهج البلاغه سر و كار داشته و دارند- اعم از شيعيان على و ساير دانشمندان اسلامى و علما و دانشمندان مسيحى- بدون استثنا از جاذبه نيرومند نهج البلاغه سخن گفته‌اند و خود را تحت تأثير و نفوذ آن ديده‌اند. اين كشش و جاذبه نيرومند كه در خطبه‌هاى و نامه‌ها و كلمات قصار على (ع) كاملا محسوس است، انگيزه اصلى گروهى از دانشمندان، براى شرح نهج البلاغه يا نوشتن كتاب و مقاله در باره شخصيت على (ع) بوده است.

به عقيده ما اين جاذبه دلايل روشنى دارد كه مهمترين آنها عبارت است از:

1- در نهج البلاغه همه جا سخن از همدردى با طبقات محروم و ستمديده انسانهاست، همه جا سخن از مبارزه با ظلم و بى‌عدالتى و بيدادگريهاى استثمارگران و طاغوتهاست.

در عهدنامه مالك اشتر كه در كوتاهترين عبارات، رساترين برنامه‌هاى كشوردارى پى‌ريزى شده هنگامى كه از گروههاى هفتگانه اجتماعى و وظايف و حقوق آنها سخن به ميان مى‌آيد، سخن با آرامش خاصى پيش مى‌رود، امّا همين كه به قشرهاى محروم و ستمديده مى‌رسد، گفتار امام چنان اوج مى‌گيرد كه گويا از پرده دل فرياد مى‌كشد: «اللّه اللّه في الطّبقة السّفلى من الّذين لا حيلة لهم من المساكين و المحتاجين و اهل البؤسى و الزّمنى، خدا را خدا را! اى مالك اشتر در مورد قشر پايين از محرومان و نيازمندان و رنجديدگان و از كار افتادگان ...». سپس به‌