«بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً وَ كُنْتُمْ عَلى‌ شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْها»، نعمت بزرگ خدا را بر خويشتن به ياد آريد كه دشمن يكديگر بوديد و خدا در ميان دلهاى شما الفت ايجاد كرد و به بركت نعمت او برادر شديد، و شما بر لب پرتگاهى از آتش بوديد خدا شما را نجات داد». [1] عقايد ديگرى از قبيل اعتقاد به ارتباط نزول باران با طلوع و غروب ستارگان خاص، و فال نيك و بد زدن به پرندگان و ايمان به غولهاى بيابان و مانند اينها در ميان آنها وجود داشت كه قرآن مجيد از مجموع آنها به عنوان‌ «ضَلالٍ مُبِينٍ»، گمراهى آشكار» تعبير كرده است.

چه تعبير رسا و گويايى! مى‌فرمايد: «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُبِينٍ»، او كسى است كه در ميان جمعيّت درس نخوانده، رسولى از خودشان برانگيخت كه آياتش را بر آنها مى‌خواند و آنها را تزكيه مى‌كند و به آنان كتاب و حكمت مى‌آموزد و به يقين، پيش از آن در گمراهى آشكار بودند». [2] آرى اين بود سرگذشت عرب جاهلى- و همين است ويژگيهاى اصلى جاهليتهاى قرون و اعصار كه در اشكال مختلف و محتواى واحد ظاهر مى‌شود- و از همين جاست كه به عظمت و بزرگى كار پيامبر اسلام و قرآن مجيد مى‌توان پى برد و چه خوب مى‌گويد يكى از فرزانگان غرب به نام «توماس كارل» كه مى‌گويد:

«خداوند عرب را به وسيله اسلام از تاريكيها به سوى روشناييها هدايت فرمود، از ملّت خموش و راكدى كه نه صدايى از آن مى‌آمد و نه حركتى محسوس بود، ملّتى به وجود آورد كه از گمنامى به سوى شهرت، از سستى به سوى بيدارى، از پستى به سوى فراز و از عجز و ناتوانى به سوى نيرومندى سوق داده شد. نورشان از

[1] سوره آل عمران، آيه 103.

[2] سوره جمعه، آيه 2.